შესავალი

2025 წლის 31 მაისს, გამოიცა სსიპ ანტიკორუფციული ბიუროს (შემდგომში ბიურო) უფროსის „ბრძანება №10”, რომელიც „უცხოეთის აგენტების რეგისტრაციის აქტის“ (შემდგომში კანონი) აღსრულებისა და ადმინისტრირების წესს ადგენს. როგორც მოსალოდნელი იყო, კანონში არსებული ცნებები და პროცედურები, ბრძანების ფონზეც გაერთიანების თავისუფლებასთან შეუსაბამო განმარტებების რისკებს ატარებს. კანონის გამოყენების მიზნები, რომლებიც ნათლად გამოჩნდა გაკეთებულ საჯარო განცხადებებში და სამუშაო შეხვედრებზე, ეწინააღმდეგება FARA-ს მიზნებსა და ამერიკის უზენაესი სასამართლოს პრაქტიკას, რაც დეტალურად არის განხილული სოციალური სამართლიანობის ცენტრის მიერ მომზადებულ ანალიტიკურ დოკუმენტში. დამატებით, ბრძანებით გამოიკვეთა კანონის აღსრულების მექანიზმების პრობლემურობაც, რომლებიც აცდენაშია ამერიკულ FARA-სთან, მის აღსასრულებლად მიღებულ FARA-ს ადმინისტრირებისა და აღსრულების ამერიკულ აქტთან და ამერიკის უზენაესი სასამართლოს პრაქტიკით დადგენილ გარანტიებთან.

წინამდებარე დოკუმენტის მიზანია, გააანალიზოს ქართული და ამერიკული FARA-ს და მასთან დაკავშირებული კანონმდებლობების ნორმატიული და ინტერპრეტაციული განსხვავებები. ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია იმ ფონზე, როცა “ქართული ოცნება” FARA-ს მიღებას და მისი გამოყენების სტრატეგიებს აშშ-ს მაგალითით ამართლებს და მას ამერიკული მოწესრიგების იდენტურად წარმოაჩენს. ამასთან, კანონის გამოყენების პრაქტიკა საქართველოში ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პირველად ეტაპზეა, რის გამოც დოკუმენტი ყურადღებას ამახვილებს მხოლოდ უკვე ცხადად გამოვლენილ რამდენიმე პრობლემურ ასპექტზე.

I. კანონის სუბიექტები

1.1. "პოლიტიკური საქმიანობა" და "კონტროლი"

კონტროლისა და პოლიტიკური საქმიანობის ნორმატიული განმარტებები მოცემულია კანონში და მის აღსასრულებლად ბიუროს მიერ მიღებულ ბრძანებაში. პოლიტიკური საქმიანობა ერთ-ერთია საქმიანობის იმ 4 ტიპს შორის, რომელიც პოტენციურად შეიძლება მოექცეს კანონის რეგულირების ქვეშ.[1] თავის მხრივ, საქმიანობის თითოეული ფორმისთვის დამახასიათებელი აუცილებელი კომპონენტი უნდა იყოს უცხოური პრინციპალის მიერ ინდივიდზე/ორგანიზაციაზე განხორციელებული კონტროლი.

უფრო კონკრეტულად, კანონის თანახმად, პირი უნდა მოქმედებდეს „უცხოური პრინციპალის მითითებით, მოთხოვნით, ინსტრუქციით ან კონტროლით” და მის საქმიანობას მთლიანად ან უმეტესწილად, პირდაპირ ან არაპირდაპირ ზედამხედველობდეს, მართავდეს, აკონტროლებდეს, აფინანსებდეს ან საქმიანობის სუბსიდირებას ახორციელებდეს უცხოური პრინციპალი.[2] პოლიტიკურ საქმიანობად მიიჩნევა “პირის მიერ საქართველოს ხელისუფლებაზე, სახელმწიფო დაწესებულებებზე ან საზოგადოების ნებისმიერ ნაწილზე რაიმე გავლენის მოხდენის რწმენით ან განზრახვით განხორციელებული ან განსახორციელებელი საქმიანობა, რომელიც მიმართული იქნება საქართველოს საშინაო ან საგარეო პოლიტიკის ჩამოყალიბებისკენ, მიღებისკენ ან შეცვლისკენ, აგრეთვე ის საქმიანობა, რომელიც უცხო ქვეყნის ხელისუფლების ან უცხოური პოლიტიკური პარტიის პოლიტიკური ან საჯარო ინტერესებიდან, მიდგომებიდან ან ურთიერთობებიდან გამომდინარეობს.”[3] თავის მხრივ, ბიუროს ბრძანებაში დაკონკრეტებულია, თუ რა იგულისხმება კონტროლში ან მის ნებისმიერ გამოვლინებაში. კერძოდ, ის “ნიშნავს ხმის უფლების გამოყენებით, ხელშეკრულების ძალით ან სხვა გზით, პირდაპირ ან არაპირდაპირ მფლობელობის ან უფლებამოსილების იმგვარ განხორციელებას, რომლის საშუალებითაც შესაძლებელია გავლენის მოხდენა პირის საქმიანობის მიმართულებაზე ან მის ქმედებებზე.”[4]

უნდა აღინიშნოს, რომ ყველა ეს დასახელებული დეფინიცია, ბრძანებაში მოყვანილ კონტროლის განმარტებასთან ერთად, ამერიკული FARA-ს და შესაბამისი რეგულაციის სიტყვასიტყვითი თარგმანია.[5] ამდენად, მათი ნამდვილი შინაარსის გასაგებად მიზანშეწონილია აშშ-ში არსებულ საქმეებზე გაკეთებული განმარტებების მოხმობა.

ამ მხრივ, აშშ-ს იუსტიციის დეპარტამენტის პრაქტიკა საკმაოდ არაერთგვაროვანია, თუმცა, შესაძლებელია საერთო ჩარჩოს / კრიტერიუმების გამოყოფა, რომელსაც დეპარტამენტი შეფასების პროცესში ეყრდნობა. საკითხზე უახლესი მოსაზრებები იუსტიციის დეპარტამენტმა 2024 წლის 14 მარტს გამოაქვეყნა.

ამ საქმეზე პირველი შეფასება დეპარტამენტის მიერ 2023 წლის 22 სექტემბრით თარიღდება, როცა ერთ-ერთ ორგანიზაციას (“advocacy organization“)[6] FARA-ს ფარგლებში რეგისტრაცია დაევალა. ორგანიზაცია საქმიანობას ახორციელებდა უცხოური გრანტის ფარგლებში.[7] საგრანტო შეთანხმების მიხედვით, ორგანიზაცია ახორციელებდა გრანტის მიზანს, რაც, მათ შორის, გულისხმობდა: 1. ფოკუსირებას აშშ-ში გადაწყვეტილების მიმღებებსა და ინვესტორებზე; და 2. შესაბამისი საკითხების იმპლემენტირებისთვის აშშ-ის ადმინისტრაციასთან ადვოკატირებას.[8] დეპარტამენტმა მიიჩნია, რომ ორგანიზაცია უნდა დარეგისტრირებულიყო უცხოურ აგენტად შემდეგი არგუმენტაციით: a. პირი მოქმედებდა უცხოური ორგანოს მითითებით ან კონტროლით (“direction or control“), რადგან მის მიერ გაწეული სამუშაოს ვადები, პირობები და გაიდლაინები გაწერილია საგრანტო შეთანხმებაში. და b. მისი აქტივობები კვალიფიცირდება პოლიტიკურ საქმიანობად, რადგან ის შეიცავს მცდელობებს, გავლენა მოახდინონ აშშ-ის ოფიციალურ თანამდებობის პირებსა და საჯარო პოლიტიკაზე.[9]

თუმცა, მას შემდეგ რაც ორგანიზაცია არ დაეთანხმა ამგვარ განმარტებას და აწარმოა დამატებითი კორესპონდენცია იუსტიციის დეპარტამენტთან, ამ უკანასკნელმა შეცვალა თავისი გადაწყვეტილება. კერძოდ, დეპარტამენტის განახლებული შეფასების მიხედვით, ორგანიზაციამ დაასაბუთა, რომ მისი აქტივობები არც უცხოური პრინციპალის მითითებით ან კონტროლით ხორციელდებოდა, და არც უპირატესად ემსახურებოდა უცხო სახელმწიფოს ან პოლიტიკური პარტიის ინტერესების გატარებას.[10] შეფასებაში ვკითხულობთ, რომ „გრანტთან დაკავშირებული აქტივობები შესაბამისობაში იყო ორგანიზაციის მიზნებთან და უფრო მეტიც, დონორს არ ჰქონია მნიშვნელოვანი გავლენა ამ საქმიანობაზე. მიღებული ინფორმაცია ასევე ცხადყოფს, რომ ორგანიზაციის აქტივობები არც უცხო მთავრობის ან პოლიტიკური პარტიის მითითებებით ხორციელდებოდა, და არც პირდაპირ ემსახურებოდა მათ პოლიტიკურ ინტერესებს. ამ მიზეზების გამო, ორგანიზაციის აქტივობები უპირატესად საგარეო ინტერესს არ ემსახურებოდა და, შესაბამისად, გამორიცხული უნდა იყოს FARA-ს ფარგლებში რეგისტრაციის ვალდებულებისგან.“[11]

ამ გადაწყვეტილების მსგავსად, 2023 წელს, იუსტიციის დეპარტამენტმა FARA-ში რეგისტრაციის ვალდებულებისგან გაათავისუფლა ორგანიზაცია, რომელიც საქმიანობას ახორციელებდა საერთაშორისო ჰუმანიტარული სააგენტოს გრანტის ფარგლებში. კერძოდ, ორგანიზაცია გეგმავდა დისკუსიებს, ავრცელებდა საინფორმაციო მასალებს, ხვდებოდა კონგრესის წევრებს, ადვოკატირებდა საკანონმდებლო და პოლიტიკის ცვლილებებს, ჩართული იყო ცნობიერების ამაღლების კამპანიებში და საკომიტეტო პროცესებში.[12] ყოველივე ეს ხორციელდებოდა საერთაშორისო ჰუმანიტარული სააგენტოს ძირითადი მიზნის ჩარჩოს ფარგლებში, რაც გულისხმობს „მიგრანტების ტანჯვის შემსუბუქებას, დევნილთა (“persecuted“), კონფლიქტებით დაზარალებულთა და იძულებით გადაადგილებულ პირთა  საჭიროებების გადაწყვეტას.“[13] დეპარტამენტის განმარტებით, განხორციელებული საქმიანობები აგენტად მიჩნევის წინაპირობაა, ხოლო ორგანიზაცია წარმოადგენს უცხო პრინციპალს. თუმცა, იმის გამო, რომ არ მტკიცდებოდა საერთაშორისო ჰუმანიტარული სააგენტოს მიერ ორგანიზაციის აქტივობების კონტროლი ან უცხო მთავრობისა თუ პოლიტიკური პარტიის პირდაპირი ინტერესი, FARA-ს საფუძველზე რეგისტრაციის ვალდებულება გამოირიცხა.[14]

ზემოაღნიშნულ ორ საქმეზე დაყრდნობით უნდა ითქვას, რომ დეპარტამენტის უახლესი განმარტებები პირის აგენტად მიჩნევის საკითხის გადაწყვეტისთვის, ფოკუსირდება ორ მთავარ საკითხზე: არსებობს თუ არა უცხოური პრინციპალის მიერ საქმიანობის უშუალო კონტროლი ან პირდაპირი მითითება, რაც ვიწროდ განიმარტება და არ ყალიბდება მარტოოდენ საგრანტო შეთანხმების არსებობის ფაქტით; და მეორე, ემსახურება თუ არა ის უპირატესად უცხო ქვეყნის ან პოლიტიკური პარტიის ინტერესს, რაც თავის მხრივ ორგანიზაციის საქმიანობის მიზნებისა და დონორთან ურთიერთობის სპეციფიკის ინდივიდუალურ და დეტალურ გამოკვლევას მოითხოვს.

ამასთან, ზოგიერთ შედარებით ადრინდელ განმარტებაში შეინიშნება დონორის მიერ მიმღები ორგანიზაციის ‘კონტროლის’ ფართო განმარტება. მაგალითისთვის, 2021 წელს, იუსტიციის დეპარტამენტმა განიხილა საქმე, სადაც სახელშეკრულებო ურთიერთობის ფარგლებში ნარატიული ანგარიშების წარდგენის ვალდებულება კონტროლის გამოვლინებად მიიჩნია, მიუხედავად იმისა, რომ საგრანტო შეთანხმება ეფუძნებოდა პრინციპს “no strings attached“ (უზრუნველყოფის, ვალდებულებების ან შეზღუდვების გარეშე).[15] ამავე შეფასებაში, დეპარტამენტმა ორგანიზაციის საქმიანობა შეაფასა როგორც პოლიტიკური აქტივობა, თუმცა უნდა ითქვას, რომ ეს განმარტება საკმაოდ სპეციფიკურ შემთხვევასთან მიმართებით გაკეთდა. კერძოდ, შეფასებაში ვკითხულობთ: „მიუხედავად იმისა, რომ ორგანიზაციის მიერ აღწერილი საქმიანობის დიდი ნაწილი ემსახურება უცხოური პოლიტიკური პარტიის ქალი წევრებისა და მასთან დაკავშირებული ჯგუფების ზოგად და არატარგეტირებულ დიპლომატიურ გაძლიერებას, საგრანტო შეთანხმების სპეციფიკური დეტალები მიუთითებს აშშ-ში პოლიტიკური საქმიანობის განხორციელების მიზანზე. მაგალითად, საგრანტო შეთანხმებაში ორგანიზაციის მიერ კოორდინირებული და ფასილიტირებული მოგზაურობისთვის გათვალისწინებულია ხარჯები, სადაც უცხოური პოლიტიკური პარტიის წევრები იმოგზაურებენ ვაშინგტონში იმ მიზნით, რომ ხელი შეუწყონ მათი საჯარო იმიჯის გაძლიერებას.“[16] საგრანტო შეთანხმება ასევე ითვალისწინებდა ამ მიზნის განსახორციელებლად ქვეკონტრაქტორების დაქირავების შესაძლებლობას. დეპარტამენტმა ეს აქტივობები ჩათვალა პოლიტიკურად იმ არგუმენტით, რომ მათი პირდაპირი მიზანი იყო უცხო პოლიტიკური პარტიის მიმართ აშშ-ის საზოგადოების დადებითი განწყობის გაძლიერება.[17]

მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ როგორც ზემოაღნიშნული შეფასებიდან იკითხება, ‘პოლიტიკური საქმიანობის’ კომპონენტი დადგინდა არა ზოგადად პოლიტიკოსი ქალების არატარგეტირებული გაძლიერების მიზნის, არამედ კონკრეტული უცხო პოლიტიკური პარტიის წევრების აშშ-ში სამუშაო ვიზიტით სოციალური კაპიტალის დაგროვების ხელშეწყობის ნაწილში. ამ შემთხვევაში არ იქნება მიზანშეწონილი იმის თქმა, რომ დეპარტამენტმა არაგონივრულად განმარტა ‘პოლიტიკური საქმიანობის’ ცნება იმის გათვალისწინებით, რომ სპეციფიკური აქტივობების უშუალო მიზანი უცხოური პარტიის წევრების გაძლიერება იყო აშშ-ში მათი გამგზავრებით, და ეს კონკრეტულად იყო მითითებული საგრანტო შეთანხმების შესაბამის აქტივობებში. შესაძლოა, თავად ამ აქტივობებისა და შეთანხმების ბუნების გამოძახილია ‘კონტროლის’ დეფინიციის გაფართოებაც. ნებისმიერ შემთხვევაში ცალსახაა, რომ დეპარტამენტმა ეს საკითხი სპეციფიკურ შემთხვევასთან მიმართებით განმარტა.

გარდა ამისა, უნდა ითქვას, რომ დეპარტამენტი, როგორც წესი, მოსაზრებებს წარმოადგენს მხოლოდ იმ საკითხებთან დაკავშირებით, რომელთა შესახებაც ყურადღებას თავად აპლიკანტი ამახვილებს. მაგალითად, ზემოთ მოყვანილ შემთხვევაში, საკითხი არ დაყენებულა ‘უპირატესად უცხოური ინტერესის არარსებობის’ გამონაკლისთან დაკავშირებით და, შესაბამისად, იუსტიციის დეპარტამენტს მასზე არც უმსჯელია.

კიდევ ერთი პრობლემური შემთხვევაა 2020 წელს გარემოსდაცვითი ორგანიზაციის საქმიანობის რეგისტრაციის ვალდებულებას დაქვემდებარება. არასამთავრობო ორგანიზაციის სადავოდ გამხდარი აქტივობების მიზანი იყო გარემოსდაცვითი კონსერვაციის, ასევე კორპორაციების მიერ ბუნებრივი რესურსების ათვისების პრაქტიკის ტრანსფორმაციის ხელშეწყობა.[18] ეს მათ შორის მოიცავდა აშშ-ის ხელისუფლების წარმომადგენლებთან შეხვედრებსა და სხვადასხვა კორპორაციებთან ‘თანამშრომლობითი შეთანხმებების’ გაფორმებას.[19] დეპარტამენტის შეფასებით, „ორგანიზაცია მოქმედებს როგორც უცხოური პრინციპალის აგენტი, რადგან საგრანტო ხელშეკრულების მიხედვით, ის ვალდებულია ჩაერთოს აქტივობებში, უცხო სახელმწიფოს დეფორესტაციის პრიორიტეტების შესრულების ხელშესაწყობად.“[20] თუმცა, ამ შემთხვევაშიც, არ იკვეთება ორგანიზაციის მიერ საკითხის დასმა იმის თაობაზე, რომ მისი საქმიანობა უპირატესად საგარეო ინტერესს არ ემსახურებოდა. შესაბამისად რთული სათქმელია, რა განმარტებას გააკეთებდა დეპარტამენტი მასთან დაკავშირებით.

Დამატებით, საინტერესოა წარმომადგენელთა პალატის ერთ-ერთი კომიტეტის ანგარიშიც. მასში ვკითხულობთ: „FARA არ შეიძლება განიმარტოს იმ პირების მოქმედებების რეგულირების მცდელობად, რომლებიც არიან არა უცხო ძალის აგენტები, არამედ რომელთა აქტივობები შესაძლოა შემთხვევითად მოექცეს უცხოური ინტერესების ფარგლებში, რამდენადაც ეს მოქმედებები მათ მიერ სიტყვის, გამოხატვისა და შეკრების თავისუფლების განხორციელების ბუნებრივი ნაწილია.“[21] ზემოაღნიშნულზე დაყრდნობით, იუსტიციის დეპარტამენტის 2020 წლის გაიდლაინი აყალიბებს საბოლოო ტესტს (“The ultimate test for agency under FARA“)[22] იმის დასადგენად, „მოქმედებს პირი სხვისი კარნახით, გამოხატავს თუ არა სხვის მოსაზრებებს და მოქმედებს თუ არა როგორც უცხოური პრინციპალის აგენტი, თუ ალტერ ეგო.“[23] უფრო კონკრეტულად, გაიდლაინის მიხედვით, მიზანშეწონილია დადგინდეს:

• „იყვნენ თუ არა ისინი, ვისაც პრინციპალმა მოსთხოვა ამა თუ იმ მოქმედების განხორციელება, „სპეციფიკურად დაკონკრეტებულები/განსაზღვრულები.“ ზოგადი მოწოდებები ან კომუნიკაციის ფორმები სხვადასხვა ჯგუფების (მაგ.: რელიგიური, ეთნიკური უმცირესობები) მიმართ ამ კრიტერიუმში არ თავსდება;
• იყო თუ არა მოთხოვნილი ქმედება სპეციფიკურად ჩამოყალიბებული. მაგალითად, პოლიტიკური ან ფინანსური დახმარების უბრალოდ დაპირება ამგვარი „მოთხოვნის“ წინაპირობად ვერ ჩაითვლება. უნდა არსებობდეს პრინციპალის მოთხოვნებთან შესაბამისობის დამდგენი კონკრეტული ინსტრუქციები;
• ახორციელებს თუ არა პირი ქმედებას კომპენსაციის სანაცვლოდ (ფული, ბიზნესის ხელშეწყობა და სხვ.) ან იძულებით;
• არის თუ არა თანხვედრაში პირის მიერ განხორციელებული პოლიტიკური აქტივობები მის ინტერესებთან და სუბიექტურ ხედვებთან, გამოხატავს თუ არა ინდივიდის/ორგანიზაციის ქცევა მის ნამდვილ მიზნებს, იდეებსა თუ აზრებს. სხვა სიტყვებით, უნდა დადგინდეს, მოქმედებს ის საკუთარი თუ პრინციპალის სახელით;
• როგორია პრინციპალისა და ინდივიდის ურთიერთობის ბუნება: არსებობს თუ არა მათი თანამშრომლობის დამადასტურებელი მტკიცებულება; არის თუ არა ინდივიდის მოქმედებები პრინციპალის მიერ კოორდინირებული; იღებს თუ არა ინდივიდი შესრულებული სამუშაოს შეფასების feedback-ს; რამდენად ხშირად ხვდებიან ინდივიდი და პრინციპალი ერთმანეთს; არის თუ არა მათი ურთიერთობა დოკუმენტირებული წერილობითი შეთანხმებით, ხოლო განხორციელებული ქმედება ერთჯერადია თუ გეგმის ნაწილი.“[24]

ამ მოსაზრებებსა და ზემოაღნიშნულ საქმეებზე დაყრდნობით ცხადად ჩანს, რომ ‘პოლიტიკური საქმიანობისა’ და ‘კონტროლის’ განმარტებები ყოველ კონკრეტულ შემთხვევასთან მიმართებით, საქმიანობისა და საგრანტო შეთანხმების ბუნების დეტალური გამოკვლევის საფუძველზე განიმარტება. სავარაუდოა, რომ თუ საქმიანობა პირდაპირაა დაკავშირებული პარტიულ პოლიტიკურ მიზნებთან, კონტროლისა და ზედამხედველობის ჩარჩო უფრო ფართოდ განიმარტება (2021 წლის ქეისის მაგალითზე). ამასთან, ბოლო ორი წლის პრაქტიკა ნათლად აჩვენებს, რომ განსაკუთრებული აქცენტი კეთდება თავად საქმიანობის ბუნების შესწავლაზე: შეესაბამება თუ არა განხორციელებული აქტივობები ორგანიზაციის მიზანსა და ამოცანებს, არის თუ არა პირდაპირ ინსპირირებული უცხო ძალის მიერ, და უპირატესად ემსახურება თუ არა უცხო სახელმწიფოსა თუ პოლიტიკური პარტიის ინტერესებს.

განხილული ამერიკული სტანდარტებისგან განსხვავებულია ანტიკორუფციული ბიუროს მიერ ამ ეტაპზე გაცხადებული მიდგომები. მაგალითად, 21 მაისს, ჟურნალისტებთან, ადვოკატებთან, არასამთავრობო და სხვა ორგანიზაციების წარმომადგენლებთან შეხვედრაზე გამოიკვეთა, რომ ანტიკორუფციული ბიურო ‘კონტროლის’ კრიტერიუმს ზედაპირულად უყურებს და მას მოიაზრებს იმგვარად, რომ უცხოური დაფინანსებით პოლიტიკური საქმიანობა ავტომატურად წარმოადგენს აგენტის მიერ პრინციპალის დავალების შესრულებას, ე.ი. პრინციპალი აკონტროლებს აგენტის მოქმედებას. ამასთან, შეხვედრაზე გამოიკვეთა, რომ ბიურო ‘პოლიტიკურ საქმიანობად’ მოიაზრებს ნებისმიერ აქტივობას, მათ შორის, ადამიანის უფლებების დაცვასაც, თუ, დავუშვათ, ორგანიზაცია კონკრეტული პირის საქმეზე ინფორმაციას გაავრცელებს პოლიტიკის კრიტიკის კონტექსტში, ანდა დაცულ პირთა საქმეებზე დაყრდნობით განზოგადებულად ისაუბრებს საზოგადოებაში ამა თუ იმ კანონის, ან კანონის აღსრულების პრობლემურობაზე. ამგვარი ბლანკეტური მიდგომები ეწინააღმდეგება აშშ-ის პრაქტიკით დადგენილ ინდივიდუალური შეფასების კრიტერიუმებს, და მით უფრო არათანმიმდევრულია იმ ფონზე, როცა ბიურო შეხვედრაზე თავად აცხადებდა, რომ ‘პოლიტიკური საქმიანობისა’ და ‘კონტროლის’ კრიტერიუმების განმარტებისას ის მხოლოდ და მხოლოდ ამერიკულ პრაქტიკასა და მოდელს დაეყრდნობოდა.

ეს არათანმიმდევრულობა აშკარად გამოიკვეთა საზოგადოებრივი ორგანიზაციების წინააღმდეგ დაწყებულ სამართლებრივ დავებშიც. როგორც საზოგადოებისთვის ცნობილია, ივნისში ანტიკორუფციულმა ბიურომ სასამართლოს მეშვეობით 8 ორგანიზაციისგან მოითხოვა ფაქტობრივად შეუზღუდავი მოცულობის სამართლებრივი და ფინანსური დოკუმენტაცია, მათ შორის ბენეფიციარების პირადი ცხოვრებისა და განსაკუთრებული კატეგორიის მონაცემები.[25] სოციალური სამართლიანობის ცენტრის მიერ მიღებულ სასამართლო ბრძანებაში ინფორმაციის მოთხოვნის საფუძვლად მითითებულია „კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლის შესახებ“, „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანების შესახებ“ და „გრანტების შესახებ“ კანონები, რომლებსაც, ჩვენი ორგანიზაციის საქმიანობის კონტექსტში რელევანტურობა არ გააჩნია.[26] ამასთან, ანტიკორუფციულმა ბიურომ თავის შუამდგომლობაში მათ შორის მიუთითა FARA-ს თაობაზე,[27] რაჟდენ კუპრაშვილი კი საჯაროდ აცხადებდა, რომ ორგანიზაციებიდან ინფორმაციის გამოთხოვა მათ მიერ პოლიტიკური საქმიანობის განხორციელებასთანაა კავშირში. კერძოდ, 18 ივნისს გამართულ ბრიფინგზე, კუპრაშვილმა განაცხადა: ”ჩვენი საქმიანობა მიმართული იქნება იმ ორგანიზაციების გამოვლენისკენ, რომელთა აქტივობებიც არ შეესაბამება დეკლარირებულ მიზნებს და რომლებიც ფარულად ეწევიან პოლიტიკურ საქმიანობას. ჩვენი მიზანია, საქართველოს მოსახლეობას ჰქონდეს სრულყოფილი ინფორმაცია პოლიტიკური აქტორების ფუნქციონირების შესახებ, რათა საზოგადოებას გააჩნდეს ინფორმირებული არჩევანის გაკეთების შესაძლებლობა.”[28]

საინტერესოა, რა აქტივობები გახდა ანტიკორუფციული ბიუროსთვის ‘პოლიტიკური საქმიანობის’ მანიშნებელი?! არსებულ საქმეებზე დაკვირვება ნათლად აჩვენებს, რომ ბიუროს მიზანი კრიტიკული საზოგადოებრივი აზრის მონიშვნაა ‘პოლიტიკურ საქმიანობად’ და ის არსებითად მხედველობაში არ იღებს სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლებით დაცულ პრივილეგიებს. მაგალითად, სოციალური სამართლიანობის ცენტრისგან ინფორმაციის გამოთხოვის გასამართლებელი ე.წ ‘მტკიცებულებები’ “ადმინისტრაციულ-ტექნიკურია (ორგანიზაციის წესდება და ამონაწერი), დანარჩენი კი ასახავს ციტატებს ორგანიზაციის მიერ მომზადებული მასალებიდან (მათ შორის, სამართლებრივი შეფასებიდან) და მისი ხელმძღვანელის, თამთა მიქელაძის საჯარო ინტერვიუებიდან.”[29] აღნიშნული ადასტურებს, რომ ანტიკორუფციული ბიუროს დღემდე გამოვლენილი მიდგომები ’პოლიტიკური საქმიანობის’ განუზომლად ფართო დეფინიციას ეფუძნება და ავტომატურად მოიცავს უცხოური დაფინანსების ფარგლებში გაჟღერებულ ნებისმიერ კრიტიკულ აზრს იმისგან დამოუკიდებლად, წარმოადგენს თუ არა ეს აზრი/საქმიანობა ორგანიზაციის იდენტობის ავთენტურ ნაწილს. Ამდენად, კვლავაც სახეზეა ამერიკული პრაქტიკიდან რადიკალური გადახვევა.

შეჯამებისთვის შეიძლება ითქვას, რომ ‘პოლიტიკური საქმიანობისა’ და ‘კონტროლის’ განმარტების საკითხში ამერიკული მიდგომა არ არის ერთგვაროვანი და ის დიდი ხანია დავის საგანია. თუმცა, ბოლო წლების პრაქტიკითა და იუსტიციის დეპარტამენტის სარეკომენდაციო მოსაზრებებით თანდათანობით მკვიდრდება აზრი, რომელიც ეფუძნება დასახელებული კრიტერიუმების ინდივიდუალურ შეფასებას იმის დასადგენად, აქვს თუ არა უცხოურ პრინციპალს პირის საქმიანობაზე უშუალო ზეგავლენა და არის თუ არა ორგანიზაციის გამოთქმული აზრები სხვისგან ‘ნაკარნახევი.’ ამის საპირისპიროდ, ანტიკორუფციული ბიუროს პირველადი პრაქტიკა, ‘პოლიტიკური საქმიანობისა’ და ‘კონტროლის’ ბლანკეტურ, უკიდურესად ფართო და ინდივიდუალიზებისგან დაცლილ განმარტებებს ეფუძნება.

1.2. "დაკავშირებული პირის" ცნება

ანტიკორუფციული ბიუროს ბრძანებაში ცალკე არის გამოყოფილი „დაკავშირებული პირი,“ რომელიც განმარტებულია, როგორც „უცხოური პრინციპალის აგენტად რეგისტრაციის ვალდებულების მქონე პირის აგენტი, პარტნიორი, წარმომადგენელი, დირექტორი, დასაქმებული, კონსულტანტი, მმართველი და სხვა.”[30] FARA-ს ადმინისტრირებისა და აღსრულების ამერიკულ აქტში ეს ტერმინი ამ ფორმით არ არსებობს. ამასთან, აქტი ჩამოთვლის იმ პირებს, ვისაც ევალებათ მოკლე სარეგისტრაციო ფორმის შევსება, და ის მნიშვნელოვანწილად იმეორებს ‘დაკავშირებული პირის’ ცნებას. კერძოდ, აქტში მითითებულია: “The term short form registration statement means the registration statement required to be filed by certain partners, officers, directors, associates, employees, and agents of a registrant.”

მიუხედავად მსგავსებისა, აღსანიშნავია, რომ ქართულ მოწესრიგებაში დაკავშირებული პირის განმარტება სცდება ამერიკულ მოწესრიგებას. პირველი, ამერიკულ აქტში არ ვხვდებით ‘კონსულტანტის’ ცნებას. მეორე, აშშ-ის აქტში მითითებულ პირთა ჩამონათვალი სასრულია, განსხვავებით ქართული ვარიანტისგან, რომელიც მიუთითებს ნებისმიერ სხვა პირზე („და სხვა“), რითაც დაკავშირებულ პირთა წრეს განუსაზღვრელად აფართოებს. სავარაუდოა, რომ ამ გზით ბრძანება ცდილობს, მოიცვას ორგანიზაციასთან პოტენციურად შემხებლობაში მყოფი ნებისმიერი პირი, რაც გადახვევაა ამერიკული ნორმატიული რეგულირებიდან და არ ასახავს FARA-ს მიზნებს.

1.3. განსხვავებება საგამონაკლისო წესებში

ანტიკორუფციული ბიუროს ბრძანების მე-9 მუხლი მიმოიხილავს რეგისტრაციისა და სხვა ვალდებულებებისგან გამონაკლისებს და ამ ნაწილში ბიუროს უფროსის უფლებამოსილებებს. ამ მუხლში ჩამოთვლილი წესებიდან ერთ-ერთი, ამერიკული მოწესრიგებიდან გადახვევას წარმოადგენს.

კერძოდ, ბრძანების მე-3 პუნქტში აღნიშნულია, რომ „კანონის მე-3 მუხლის „ბ“ და „გ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული გამონაკლისების გავრცელების საფუძველია ანტიკორუფციული ბიუროს გადაწყვეტილება”. აღნიშნული ნორმა ეხება უცხო ხელისუფლების თანამდებობის პირებსა და დიპლომატიურ/საკონსულო პერსონალს. ამ შემთხვევაში, ქართული მოწესრიგებისგან განსხვავებით, FARA-ს ადმინისტრირებისა და აღსრულების ამერიკული აქტი მხოლოდ და მხოლოდ პირის მიერ შესაბამისი ფორმის შევსებასა და წარდგენაზე მიუთითებს. კერძოდ, § 5.302 ნორმა ფორმულირებულია შემდეგნაირად: “The exemptions provided by sections 3(b) and (c) of the Act shall not be available to any person described therein unless he has filed with the Secretary of State a fully executed Notification of Status with a Foreign Government (Form D.S. 394).”[31] ამდენად, აშშ-ის შემთხვევაში, დიპლომატიურ პერსონალზე გამონაკლისის გავრცელების საფუძველი არა რომელიმე სახელმწიფო ორგანოს ექსკლუზიური გადაწყვეტილება, არამედ თავად შესაბამისი პირის მიერ ტექნიკური ფორმის შევსებაა. შესაბამისად, ანტიკორუფციული ბიუროსთვის ამგვარი უფლებამოსილების მინიჭება არ ასახავს ამერიკულ მიდგომას და ბიუროს გადაჭარბებულ უფლებამოსილებას ანიჭებს.

II. კანონის აღსრულების მექანიზმები

2.1. ადმინისტრაციული ინსპექტირება სისხლის სამართლებრივი მექანიზმებით

ქართული კანონის აღსრულების მექანიზმების ამერიკულ პრაქტიკასთან შედარებისას არ უნდა გამოგვრჩეს ტრამპის ადმინისტრაციის შეცვლილი მიდგომა, კერძოდ, მის მიერ დანიშნული გენერალური პროკურორის [Attorney General] მემორანდუმი სისხლისსამართლებრივი მექანიზმებიდან ყურადღების ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აღსრულებაზე გადატანის შესახებ. ეს ბიუროს მიერ შემუშავებულ წესებს კიდევ უფრო აშორებს ამერიკული პრაქტიკისგან. Პამ ბონდის დირექტივის თანახმად, სისხლისსამართლებრივი დევნა მხოლოდ ისეთ შემთხვევებზე უნდა დაიწყოს, როდესაც ე.წ. უცხოური აგენტის მიერ განხორციელებული ქმედება უტოლდება “ჯაშუშობის” დანაშაულს ტრადიციული გაგებით.

როგორც ქვემოთ ბიუროს ბრძანების დეტალური ანალიზი აჩვენებს, ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აღსრულების მექანიზმები საქართველოში, პირიქით, თავად ითვისებენ სისხლისსამართლებრივ ელემენტებს ამ უკანასკნელისთვის დამახასიათებელი დაცვის მექანიზმების გარეშე და ბიუროს უფროსის ჭარბი, შეუზღუდავი დისკრეციის პირობებში, ფაქტობრივად გარდაუვალს ხდიან მისი ბოროტად გამოყენების რისკებს.  

კერძოდ, ამერიკული ანალოგისგან განსხვავებით,  ბიუროს სისხლის სამართლის პროცესის მიღმაც, აგენტის გამოვლენის და მისი საქმიანობის მონიტორინგისთვის ჩატარებული ინსპექტირების ფარგლებშიც აქვს მინიჭებული პირის სავალდებულო წესით გამოკითხვის უფლებამოსილება. კერძოდ, ბრძანების 21-ე მუხლის (2, „დ“) თანახმად, ინსპექტირების პროცესში ბიურო უზრუნველყოფს, მათ შორის “პირის გამოკითხვას/დაკითხვას მაგისტრატი მოსამართლის წინაშე”. ეს უფლებამოსილებები ამერიკის იუსტიციის დეპარტამენტს მხოლოდ კანონის “განზრახ შეუსრულებლობის” საფუძველზე სისხლისსამართლებრივ საქმეზე გამოძიების დაწყების შემთხვევაში და შესაბამისი პროცედურის დაცვით ენიჭება. FARA-ს ამგვარი განმარტება გამომდინარეობს იქიდანაც, რომ ასეთი უფლებამოსილების მინიჭების თაობაზე იუსტიციის დეპარტამენტის არაერთ წინადადებას კონგრესმა უარყოფითად უპასუხა, სწორედ რომ სისხლის სამართლებრივი პროცედურული გარანტიების მიღმა აღსრულების ასეთი მექანიზმების უფლებრივი რისკების გამო.

იმის გარდა, რომ ქართული კანონი და მის აღსასრულებლად მიღებული ბრძანება თავად ამერიკული ანალოგისგანაც დაშორებულია, არ ავლებს რა მკვეთრ ზღვარს ადმინისტრაციულ და სისხლისსამართლებრივ აღსრულებას შორის, ის ასევე წინააღმდეგობაში მოდის ამერიკის უზენაესი სასამართლოს პრაქტიკასთან გაერთიანებაში პირადი სივრცის შესახებ. ცხადია, ეს სტანდარტები კიდევ უფრო მეტ დაცვას იმსახურებს მოკვლევის ეტაპზე, როდესაც კანონის სუბიექტობა ჯერ დადგენილიც კი არ არის.

ამერიკის უზენაესი სასამართლოს პრაქტიკა გაერთიანების თავისუფლების დაცულ სფეროში აქცევს ორგანიზაციის პირადი სივრცის ხელშეუხებლობას და მკაცრი ტესტით შემოწმებას უქვემდებარებს მის შეზღუდვას. გაერთიანების თავისუფლებაში ჩარევის მკაცრი ტესტით შეფასებისას სასამართლო, განსაკუთრებით სისხლის სამართლის კონტექსტში, ამოწმებს, არის თუ არა საკმარისად ვიწროდ ფორმულირებული მიზნის მიღწევისთვის არჩეული საშუალება და იწვევს თუ არა ის ‘მსუსხავ ეფექტს’.[32] მაგალითად, უზენაესმა სასამართლომ არაკონსტიტუციურად ცნო შტატის საკანონმდებლო ორგანოს მხრიდან ორგანიზაციის წევრების შესახებ გამოთხოვილი ინფორმაციის გადაუცემლობის გამო სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრება სწორედ გაერთიანების თავისუფლებისთვის გამოწვეული ‘მსუსხავი ეფექტის’ არგუმენტით.[33] სასამართლომ ანალოგიური საფუძვლით  მიიჩნია დაუშვებლად სახელმწიფოსთვის დონორის [კონფიდენციალურობის დაცვით] გამჟღავნების ვალდებულების საქველმოქმედო ორგანიზაციისთვის დაკისრება.[34] მეტიც, უზენაესმა სასამრთლომ დარღვევად მიიჩნია ფონდების დავალდებულება პოტენციური დონორებისთვის გაემჟღავნებინათ შემოწირულობის რა ნაწილს იტოვებდა ფონდი და რა ნაწილი იხარჯებოდა უშუალოდ საქველმოქმედო საქმიანობაზე.[35]

ამდენად, ორგანიზაციული საქმიანობის მონიტორინგისთვის იმ ინტენსივობის იძულებითი ღონისძიებების გამოყენება, როგორიც ნებისმიერი პირის სასამართლოს წინაშე დაკითხვაა, სისხლის სამართლის პროცესით გათვალისწინებული გარანტიების გარეშე წინააღმდეგობაში მოდის როგორც ამერიკული FARA-ს აღსრულების მექანიზმებთან, ისე გაერთიანების თავისუფლებით სარგებლობაზე ‘მსუსხავი ეფექტის’ დაუშვებლობის სტანდარტთან.

2.2. დმინისტრაციული აღსრულება სისხლის სამართლის მექანიზმებით: ყადაღა და საქმიანობის შეწყვეტის ღონისძიება

ბრძანების მე-17 მუხლის მიხედვით, „თუ [..] დადგინდა, რომ განმცხადებელი ჩართულია ან აპირებს ჩაერთოს ქმედებაში, რომელიც არღვევს კანონის რომელიმე ნორმას ან კანონის საფუძველზე დაწესებულ რეგულაციას, [..] ბიურომ შესაძლოა მიმართოს სასამართლოს მოთხოვნით განმცხადებელს/უცხოური პრინციპალის აგენტს დაავალდებულოს შეასრულოს კანონი ან კანონის საფუძველზე დაწესებული რეგულაცია, შეწყვიტოს ნებისმიერი ქმედება, რომელიც არღვევს კანონს ან კანონის საფუძველზე დაწესებულ რეგულაციას ან/და შეწყვიტოს უცხოური პრინციპალის აგენტის სტატუსით მოქმედება, ან გამოიყენოს ყადაღა ან უზრუნველყოფის სხვა ღონისძიებები.”

ამერიკული ანალოგისგან განსხვავებით, კანონმდებლობის შესრულების ზოგადი მოთხოვნის მიღმა, რომელიც სრულად ამოწურავს კანონის გაცხადებულ მიზანს, ბიუროს ექსპლიციტურად ენიჭება სასამართლოსთვის მიმართვის უფლებამოსილება იმ მოთხოვნით, რომ პირს დაავალდებულოს, შეწყვიტოს უცხოური პრინციპალის აგენტის სტატუსით მოქმედება ან გამოიყენოს ყადაღა. რაც მთავარია, ამ ინტენსივობით გაერთიანების თავისუფლებაში ჩარევა, რომელიც  საქმიანობის აკრძალვას უტოლდება, მათ შორის ქონების დაყადაღების შემთხვევაში, სისხლის სამართლის პროცესისთვის დამახასიათებელი გარანტიების გარეშე არის დაშვებული.

სისხლისსამართლებრივი საქმის ფარგლებს მიღმა ამერიკის იუსტიციის დეპარტამენტი სასამართლოსგან მხოლოდ კანონით გათვალისწინებული წესით რეგისტრაციის დავალდებულების მოთხოვნის უფლებამოსილებით სარგებლობს.[36] ეს არის გარანტია, რომ პირის საქმიანობაში რეგისტრაციის დავალდებულებაზე უფრო ინტენსიური ჩარევა მხოლოდ სისხლისსამართლებრივი პროცესისთვის დამახასიათებელი მაღალი სტანდარტებით მოხდება.

FARA-ს აღსრულების პრაქტიკასთან ერთად, ყადაღის გამოყენებისა და საქმიანობის აკრძალვის მოთხოვნის ბიუროს ეს უფლებამოსილებები ეწინააღმდეგება გაერთიანების თავისუფლების პრევენციული მიზნებით შეზღუდვის წინააღმდეგ ამერიკის უზენაესი სასამართლოს ქვემოთ განხილულ სტანდარტებსაც.

2.3. პრევენციული აღსრულება

ბრძანების ზემოთგანხილულ მე-17 მუხლში ყურადღებას იქცევს ასევე ჩანაწერი “ჩართულია ან აპირებს ჩაერთოს ქმედებაში,” რომელიც ერთი შეხედვით ბუნდოვან და განსაკუთრებით ფართო უფლებამოსილებას ანიჭებს ბიუროს, რომ თვითნებურად განმარტოს პირის საქმიანობის შინაარსი და წინმსწრებად დაუქვემდებაროს ის უზრუნველყოფის ღონისძიებებს (რაც საქმიანობის ფაქტობრივი შეჩერების ტოლფასია). კანონის მე-8 მუხლის მე-5 პუნქტი მსგავსია ამერიკული FARA-ს შესაბამისი ნორმის, თუმცა, ნიშანდობლივია, რომ ეს უკანასკნელი აქცენტს სვამს მომავალი სამართალდარღვევის მყისიერებაზე (“is engaged in or about to engage”). [37] ამდენად, ამერიკის იუსტიციის დეპარტამენტის მსგავსად, ბიუროს აქვს ზოგადი უფლებამოსილება, სასამართლოს მიმართოს მოთხოვნით, პირს/უცხოური პრინციპალის აგენტს დაავალდებულოს რეგისტრაცია ან კანონმდებლობის სხვა მოთხოვნის შესრულება არა მარტო კანონდარღვევაზე რეაგირების, არამედ პრევენციული მიზნითაც.

თუმცა, ამერიკული კანონისგან განსხვავებით, ანტიკორუფციული ბიურო უფლებამოსილია, საქმის მასალები გამოძიებას ასევე პრევენციული მიზნით გადაუგზავნოს მაშინაც კი, თუ კანონდარღვევას ჯერ ადგილი არ ჰქონია და ბიუროს უფროსი მიიჩნევს, რომ ასეთ ქმედებაში ჩართვას პირი შესაძლოა მომავალში აპირებდეს. კერძოდ, ბრძანების მე-16 მუხლის მე-4 პუნქტის თანახმად, „იმ შემთხვევაში, თუ დადგინდა, რომ პირის მხრიდან შესაძლოა ადგილი ჰქონოდა, აქვს ან მომავალში ჰქონდეს კანონის დარღვევას, ბიუროს გადაწყვეტილებით, საქმის მასალები შესაძლებელია გადაიგზავნოს საგამოძიებო უწყებაში შემდგომი რეაგირებისთვის.”[38]

კანონის ბუნების, მაგალითად მისი განჭვრეტადობის და წონადი სახელმწიფო ინტერესის მიუხედავად, ამერიკის უზენაესი სასამართლო პრობლემურად მიიჩნევს გაერთიანების ან გამოხატვის ამგვარ წინასწარ, პრევენციულ აკრძალვას (prior restraint) და რეაქციულ, პოსტ ფაქტუმ ღონისძიებებს ანიჭებს უპირატესობას. აღსანიშნავია, რომ ამერიკის უზენაესი სასამართლოს მიერ ზემოთგანხილულ საქმეებზე, რომლებიც ორგანიზაციის შესახებ ინფორმაციის გამჟღავნების დავალდებულებას ეხებოდა, სასამართლომ პრევენციული შეზღუდვის შესახებ სტანდარტები გამოიყენა. მაგალითად, სასამართლომ აღნიშნა, რომ ‘ორგანიზაციის წევრებზე ინფორმაციის გამჟღავნების დავალდებულება შესაძლოა გაერთიანების თავისუფლების პრევენციული შეზღუდვის ეფექტის მქონე იყოს’.[39]

გამოხატვის თავისუფლების კონტექსტში მიღებულ საქმეებზე სასამართლო უფრო მკაფიოდ საუბრობს წინასწარი პრევენციული შეზღუდვის დაუშვებლობაზე. სასამართლოს სიტყვებით, ის არამარტო ‘მსუსხავ ეფექტსა’ და თვითცენზურას იწვევს, არამედ ‘გაყინვის’ ეფექტის მქონე ცენზურის ფორმაა.[40] ამ ლოგიკაზე დაყრდნობით, უზენაესმა სასამართლომ არაკონსტიტუციურად ცნო გაზეთის დახურვა, იმ დაშვებითაც, რომ ის აქვეყნებდა ცილისმწამებლურ ინფორმაციას, რომელიც კონსტიტუციური დაცვით არ სარგებლობს.[41] სასამართლო განმარტავს, რომ სახელმწიფომ უარი უნდა თქვას წინასწარ გარკვეული საქმიანობის, მაგალითად, ცრუ ინფორმაციის გავრცელების პრევენციაზე და საპირისპიროდ, მხოლოდ პოსტ ფაქტუმ რეაგირების მექანიზმებს უნდა მიმართოს, მაგალითად თაღლითობის დანაშაულის ფარგლებში.[42]

პრევენციული ფუნქციის სისხლის სამართალში ამ ფორმით ინტეგრირება, რასაც FARA-სგან განსხვავებით, ბიუროს ბრძანება უშვებს, წინააღმდეგობაში მოდის ამერიკის უზენაესი სასამართლოს პრაქტიკასთან, მეტიც, ის შეუთავსებელია სისხლის სამართლის ზოგად რეაქციულ ბუნებასთან.

2.4. მტკიცების ტვირთი

FARA-ს მსგავსად, ბიუროს გამოცემული ბრძანება კანონის მოქმედებიდან გამონაკლისების დადგენასთან მიმართებით მტკიცების ტვირთს ამ გამონაკლისით მოსარგებლე პირს აკისრებს. ექსპლიციტური დათქმა გამონაკლისებთან მიმართებით მანიშნებელი უნდა იყოს, რომ სხვა შემთხვევებში პრინციპალის და აგენტის ურთიერთობის დადგენისთვის მტკიცების ტვირთი ბიუროს დაეკისრება. ასეთ განმარტებას აკეთებს იუსტიციის დეპარტამენტის 2020 წელს გამოცემული გაიდლაინიც, რომელიც პრინციპიალის და აგენტის ურთიერთობის დასადგენად შესამოწმებელ კონკრეტულ წინაპირობებს გაწერს (გაიდლაინის დეტალური განხილვა იხ. ზემოთ).[43] თუმცა, ამერიკული რეალობისგან განსხვავებით, სადაც FARA-ს ინსტრუმენტალიზებას, ერთი მხრივ, მისი რეგულირების ვიწრო სფეროსა და მიზანზე სამართლებრივი განმარტებები და დამოუკიდებელი სასამართლო აზღვევს, სამოქალაქო საზოგადოებისთვის მიზანმიმართულად შექმნილ მტრულ ქართულ რეალობაში მოსალოდნელია, რომ ისინი მათ შესავიწროებლად/გასანადგურებლად გამოიყენება.

დასკვნა

განხილული საკითხები ნათლად აჩვენებს, რომ FARA-ს საფუძველზე მიღებული ბრძანებითა და მისი გამოყენების წინასწარ გაცხადებული მიზნებითა და მიდგომებით, საქართველოში ამერიკული სტანდარტებისგან არსებითად გაუარესებული პრაქტიკა შეიძლება ჩამოყალიბდეს. ამის ნათელი დადასტურებაა უზრუნველყოფის მექანიზმების გამოყენების შესაძლებლობა ადმინისტრაციული აღსრულების პროცესში; პრევენციული აღსრულების უფლებამოსილება („აპირებს კანონის დარღვევას“ ნაწილში); „დაკავშირებული პირის“ ცნებისა და ზოგიერთი საგამონაკლისო ჩანაწერის ნორმატიული გაფართოება. ამასთანავე, რიგ საკითხებთან მიმართებით, როგორიცაა მაგალითად „პოლიტიკური საქმიანობისა“ და „კონტროლის“ დეფინიციები, არსებობს რისკი მათი რეალური შინაარსისგან გადახვევით განმარტების თაობაზე. იმ ფონზე, როცა მმართველი პოლიტიკური პარტიის წევრები თავს იწონებენ ამერიკული FARA-ს სიტყვასიტყვით თარგმანზე აპელირებით, განხილული ასპექტები შეფარული პოლიტიკური და ლეგალისტური მანიპულაციების ნიმუშად შეიძლება იქცეს.

გაზიარება