სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მიერ სოფელ დუისში მაჩალიკაშვილების ოჯახში ჩატარებული სპეცოპერაციიდან 3 წელი გავიდა, თუმცა ეროვნული სამართლებრივი სისტემის შიგნით თემირლან მაჩალიკაშვილის სიცოცხლის ხელყოფის უმძიმეს და სასტიკ საქმეზე სამართლიანი მართლმსაჯულების განხორციელების მიზანი ვერ მიიღწა.

როგორც საზოგადოებისთვის ცნობილია, მიმდინარე წლის 25 იანვარს იმთავითვე არსებითი ხარვეზებით მიმდინარე გამოძიება საქართველოს პროკურატურამ შეწყვიტა და ეს მაშინ გააკეთა, როცა გენერალური პროკურორი მის პოზიციაზე ჯერ კიდევ არ იყო დანიშნული და ამასთან, გამოძიების მიერ პასუხგაუცემელი იყო ფუნდამენტური კითხვები და ეჭვები მოპოვებული მტკიცებულებების სანდოობასთან და მათ შორის არსებულ შეუსაბამობებთან დაკავშირებით.

ხაზგასმით უნდა ითქვას, რომ ჯერ კიდევ გამოძიების პირველ ეტაპზევე გამოიკვეთა, რომ პროკურატურის მიერ დაწყებული გამოძიება ფორმალურ და ილუზორულ ხასიათს ატარებდა და ის გამოძიების ინსტიტუციური დამოუკიდებლობის ფუნდამენტურ მოთხოვნას არ პასუხობდა. გამოძიების პირველ თვეს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის (სუს) თანამშრომლების მიერ სპეცოპერაციის დაგეგმვისა და ჩატარების დროს ჩადენილი დარღვევების იდენტიფიცირებისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი და არსებითი მტკიცებულებების ამოღება ამავე უწყების გამომძიებლების მიერ განხორციელდა. საქმის მასალებიც კი სუს-მა პროკურატურას გამოძიების დაწყებიდან მხოლოდ 1 თვეზე მეტი ხნის შემდეგ გადაუგზავნა, როცა ყველაზე მნიშვნელოვანი მტკიცებულება თემირლან მაჩალიკაშვილის საძინებელი ოთახიდან უკვე ამოღებული და საბოლოოდ, განადგურებული და სავარაუდოდ ფალსიფიცირებული იყო.

სპეცოპერაციის დაგეგმვასთან დაკავშირებით სუს-ის მაღალჩინოსნები პირველად 2019 წლის აგვისტოს, სპეცოპერაციის ჩატარებიდან 20 თვის შემდეგ გამოიკითხნენ და მათ მიმართ არ დასმულა მნიშვნელოვანი კითხვები დაგეგმვის ეტაპზე გაცემული დეტალური ინსტრუქციების, შედგენილი დოკუმენტებისა და სპეცრაზმელთა სპეციფიკური როლების შესახებ. სპეცრაზმელების გამოკითხვის ოქმებს შორის ფუნდამენტური შეუსაბამობების (მათ შორის, საქმისთვის ისეთ არსებით საკითხებზე, როგორიცაა ოთახში შესვლასა და გასროლის დროს შორის ინტერვალი, გაფრთხილება, სროლის მანძილი და ა.შ.) გადაჭრა გამოძიებამ არც კი სცადა. ამასთან, სპეცოპერაციის დაგეგმვის ეტაპზე სუს-ის მაღალჩინოსნების მიერ ადამიანის უფლებათა სტანდარტების აშკარა უგულებელყოფის მიუხედავად, გამოძიება მხოლოდ თემირლანის მიმართ ძალის გამოყენების აუცილებლობის შეფასებით შემოიფარგლებოდა და არ მოიცავდა ისეთ მნიშვნელოვან საკითხებს, როგორიცაა სპეცოპერაციის დაგეგმვა და სიცოცხლის მოსპობის რისკების შემცირება და მტკიცებულებების შესაძლო ფალსიფიკაცია და განადგურება.

სამწუხაროდ, ჩვენი არა ერთი მოთხოვნის მიუხედავად, პროკურატურას თემირლან მაჩალიკაშვილის მშობლებისთვის არ მიუნიჭებია დაზარალებულის სტატუსი, რაც გამოძიების სხვა ხარვეზებთან ერთად, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის თანამშრომლების მიერ ჩადენილი დანაშაულის ამ ფორმით არ აღიარებასაც ნიშნავდა.

ამის პარალელურად სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახური მუდმივად ცდილობდა თემირლან მაჩალიკაშვილის წინააღმდეგ მასალების შეგროვებას და მის დამნაშავედ წარმოჩენას. თემირლან მაჩალიკაშვილის გარდაცვალებიდან თითქმის 2 წლის განმავლობაში სუს-ი აგრძელებდა მის წინააღმდეგ მტკიცებულებების შეგროვებას ისე, რომ მას არც ბრალდებული პირის სტატუსი მიანიჭა თავის დროზე და შესაბამისად, მას არც დაცვის უფლების რეალიზების საშუალება მისცა და არც მისი გარდაცვალების ფაქტის შემდეგ შეწყვიტა გამოძიება დროულად. ამდენად, ყოველგვარი სამართლებრივი პროცედურის გარეშე, სუს აგრძელებდა თემირლან მაჩალიკაშვილის წინააღმდეგ მტკიცებულებების შეგროვებასა და მათ გასაჯაროვებას პირდაპირი თუ არაპირდაპირი გზებითა და კარგად ორგანიზებული საინფორმაციო კამპანიებით. ცხადია, რომ ამ მცდელობების მიზანი თემირლან მაჩალიკაშვილის დეჰუმანიზება და სუს-ის თანამშრომლების მიერ ჩადენილი დანაშაულის გადაფარვა და მაჩალიკაშვილების ოჯახის მიმართ საზოგადოებრივი სოლიდარობის დასუსტება იყო.

საბოლოოდ, 2020 წლის 25 იანვარს პროკურტურამ ამ ნაწილში გამოძიება, სიცოცხლის ხელყოფის ფაქტთან კავშირში მიმდინარე ძირითად გამოძიებასთან ერთად, შეწყვიტა და მაჩალიკაშვილების ოჯახის წევრებს და ადვოკატებს შეგროვებული საქმის მასალების გაცნობის შესაძლებლობა მისცა. ჩვენს მიერ საქმის მასალების კრიტიკულმა და ნიუანსიურებულმა ანალიზმა აჩვენა, რომ სუს-ის მტკიცება თემირლან მაჩალიკაშვილსა და ჩატაევსა და მის ჯგუფის წევრებთან მჭიდრო კავშირებისა და მხარდაჭერის შესახებ, აშკარად დაუსაბუთებელი იყო და არც ერთი ინფორმაცია არ უთითებდა იმაზე, რომ თემირლან მაჩალიკაშვილმა იცოდა ამ პირების რეალური ვინაობა და საქმიანობა და მათი მხარდაჭერის განზრახვით და გაცნობიერებით მოქმედებდა.

ეროვნულ დონეზე სამართლაინი მართლმსაჯულების მიზნის მიღწევის შეუძლებლობის პირობებში, თემირლან მაჩალიკაშვილის ოჯახის წევრები მათი უფლებებისთვის ბრძოლას ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში აგრძელებენ. ოჯახის ინტერესებს სტრასბურგის სასამარათლოშიც EMC იცავს, ევროპის ადამიანის უფლებათა ადვოკატირების ცენტრთან (EHRAC) ერთად. ევროპული სასამართლოს მექანიზმი ოჯახისთვის ეროვნულ დონეზე მათ შორის გამოძიების განახლების და დარღვეული უფლების ამ გზით აღდგენის მნიშვნელოვანი და ეფექტიანი ბერკეტი შეიძლება გახდეს.

EMC კიდევ ერთხელ უცხადებს მწუხარებას მაჩალიკაშვილების ოჯახს და გამოხატავს მის სოლიდარობას მათ მიმართ. ამასთან, EMC კიდევ ერთხელ აღნიშნავს, რომ თემირლან მაჩალიკაშვილის სიცოცხლის ხელყოფის საქმემ პანკისის ხეობაში წლების განმავლობაში მეტწილად რეპრესიასა და დასჯაზე დაფუძნებული სახელმწიფო პოლიტიკა და მისი მძიმე ადამიანური ბუნება გამოავლინა და ფუნდამენტურად მნიშვნელოვანია ამ საქმეზე ინდივიდუალური უფლების აღდგენის მცდელობების მიღმა, ხეობაში სახელმწიფო პოლიტიკის შემობრუნებისა და დემოკრატიასა და ადამიანის უფლებებზე დაფუძნებული მიდგომების დამკვიდრების სისტემური მიზანიც მიიღწეს.

გაზიარება