გალი ქართულ და აფხაზურ ისტორიულ წარმოსახვებში: ორმაგი მარგინალობის ანატომია

Տե՛ս հայերեն թարգմանությունը ստորև

სოციალური სამართლიანობის ცენტრი აცხადებს მიღებას ჯავახეთის რეგიონში კრიტიკული პოლიტიკის სკოლის მონაწილეების შესარჩევად.

კრიტიკული პოლიტიკის სკოლა, ჩვენი ხედვით, ნახევრად აკადემიური და პოლიტიკური სივრცეა, რომელიც მიზნად ისახავს სოციალური სამართლიანობის, თანასწორობის და დემოკრატიის საკითხებით დაინტერესებულ ახალგაზრდა აქტივისტებსა და თემის ლიდერებში კრიტიკული ცოდნის გაზიარებას და კოლექტიური მსჯელობისა და საერთო მოქმედების პლატფორმის შექმნას.

კრიტიკული პოლიტიკის სკოლა თეორიული ცოდნის გაზიარების გარდა, წარმოადგენს მისი მონაწილეების ურთიერთგაძლიერების, შეკავშირებისა და საერთო ბრძოლების გადაკვეთების ძიების ხელშემწყობ სივრცეს.

კრიტიკული პოლიტიკის სკოლის მონაწილეები შეიძლება გახდნენ ჯავახეთის რეგიონში (ახალქალაქის, ნინოწმინდისა და ახალციხის მუნიციპალიტეტებში) მოქმედი ან ამ რეგიონით დაინტერესებული სამოქალაქო აქტივისტები, თემის ლიდერები და ახალგაზრდები, რომლებიც უკვე მონაწილეობენ, ან აქვთ ინტერესი და მზადყოფნა მონაწილეობა მიიღონ დემოკრატიული, თანასწორი და სოლიდარობის იდეებზე დაფუძნებული საზოგადოების მშენებლობაში.

პლატფორმის ფარგლებში წინასწარ მომზადებული სილაბუსის საფუძველზე ჩატარდება 16 თეორიული ლექცია/დისკუსია სოციალური, პოლიტიკური და ჰუმანიტარული მეცნიერებებიდან, რომელსაც სათანადო აკადემიური გამოცდილების მქონე პირები და აქტივისტები წაიკითხავენ. პლატფორმის მონაწილეების საჭიროებების გათვალისწინებით, ასევე დაიგეგმება სემინარების ციკლი კოლექტიური მობილიზაციის, სოციალური ცვლილებებისთვის ბრძოლის სტრატეგიებსა და ინსტრუმენტებზე (4 სემინარი).

აღსანიშნავია, რომ სოციალური სამართლიანობის ცენტრს უკვე ჰქონდა ამგვარი კრიტიკული პოლიტიკის სკოლების ორგანიზების კარგი გამოცდილება თბილისში, მარნეულში, აჭარასა და პანკისში.

კრიტიკული პოლიტიკის სკოლის ფარგლებში დაგეგმილი შეხვედრების ფორმატი:

თეორიული ლექცია/დისკუსია
გასვლითი ვიზიტები რეგიონებში
შერჩეული წიგნის/სტატიის კითხვის წრე
პრაქტიკული სემინარები

სკოლის ფარგლებში დაგეგმილ შეხვედრებთან დაკავშირებული ორგანიზაციული დეტალები:

სკოლის მონაწილეთა მაქსიმალური რაოდენობა: 25
ლექციებისა და სემინარების რაოდენობა: 20
სალექციო დროის ხანგრძლივობა: 8 საათი (თვეში 2 შეხვედრა)
ლექციათა ციკლის ხანგრძლივობა: 6 თვე (ივლისი-დეკემბერი)
ლექციების ჩატარების ძირითადი ადგილი: ნინოწმინდა, თბილისი
კრიტიკული სკოლის მონაწილეები უნდა დაესწრონ სალექციო საათების სულ მცირე 80%-ს.

სოციალური სამართლიანობის ცენტრი სრულად დაფარავს მონაწილეების ტრანსპორტირების ხარჯებს.

შეხვედრებზე უზრუნველყოფილი იქნება სომხურ ენაზე თარგმანიც.

შეხვედრების შინაარსი, გრაფიკი, ხანგრძლივობა და ასევე სხვა ორგანიზაციული დეტალები შეთანხმებული იქნება სკოლის მონაწილეებთან, ადგილობრივი კონტექსტისა და მათი ინტერესების გათვალისწინებით.

მონაწილეთა შერჩევის წესი

პლატფორმაში მონაწილეობის შესაძლებლობა ექნებათ უმაღლესი განათლების მქონე (ან დამამთავრებელი კრუსის) 20 წლიდან 35 წლამდე ასაკის ახალგაზრდებს.

კრიტიკული პოლიტიკის სკოლაში მონაწილეობის სურვილის შემთხვევაში გთხოვთ, მიმდინარე წლის 30 ივნისამდე გამოგვიგზავნოთ თქვენი ავტობიოგრაფია და საკონტაქტო ინფორმაცია.

დოკუმენტაცია გამოგვიგზავნეთ შემდეგ მისამართზე: [email protected]

გთხოვთ, სათაურის ველში მიუთითოთ: "კრიტიკული პოლიტიკის სკოლა ჯავახეთში"

ჯავახეთში კრიტიკული პოლიტიკის სკოლის განხორციელება შესაძლებელი გახდა პროექტის „საქართველოში თანასწორობის, სოლიდარობის და სოციალური მშვიდობის მხარდაჭერის“ ფარგლებში, რომელსაც საქართველოში შვეიცარიის საელჩოს მხარდაჭერით სოციალური სამართლიანობის ცენტრი ახორციელებს.

Սոցիալական արդարության կենտրոնը հայտարարում է Ջավախքի տարածաշրջանում բնակվող երիտասարդների ընդունելիություն «Քննադատական մտածողության դպրոցում»

Քննադատական մտածողության դպրոցը մեր տեսլականով կիսակադեմիական և քաղաքական տարածք է, որի նպատակն է կիսել քննադատական գիտելիքները երիտասարդ ակտիվիստների և համայնքի լիդեռների հետ, ովքեր հետաքրքրված են սոցիալական արդարությամբ, հավասարությամբ և ժողովրդավարությամբ, և ստեղծել կոլեկտիվ դատողությունների և ընդհանուր գործողությունների հարթակ:

Քննադատական մտածողության դպրոցը, բացի տեսական գիտելիքների տարածումից, ներկայացնում է որպես տարածք փոխադարձ հնարավորությունների ընդլայնման, մասնակիցների միջև ընդհանուր պայքարի միջոցով խնդիրների հաղթահարման և համախմբման համար։

Քննադատական մտածողության դպրոցի մասնակից կարող են դառնալ Ջավախքի տարածաշրջանի (Նինոծմինդա, Ախալքալաքի, Ախալցիխեի) երտասարդները, ովքեր հետաքրքրված են քաղաքական աքտիվիզմով, գործող ակտիվիստներ, համայնքի լիդեռները և շրջանում բնակվող երտասարդները, ովքեր ունեն շահագրգռվածություն և պատրաստակամություն՝ կառուցելու ժողովրդավարական, հավասարազոր և համերաշխության վրա հիմնված հասարակություն։

Հիմնվելով հարթակի ներսում նախապես պատրաստված ուսումնական ծրագրի վրա՝ 16 տեսական դասախոսություններ/քննարկումներ կկազմակերպվեն սոցիալական, քաղաքական և հումանիտար գիտություններից՝ համապատասխան ակադեմիական փորձ ունեցող անհատների և ակտիվիստների կողմից: Հաշվի առնելով հարթակի մասնակիցների կարիքները՝ նախատեսվում է նաև սեմինարների շարք կոլեկտիվ մոբիլիզացիայի, սոցիալական փոփոխությունների դեմ պայքարի ռազմավարությունների և գործիքների վերաբերյալ (4 սեմինար):

Հարկ է նշել, որ Սոցիալական արդարության կենտրոնն արդեն ունի նմանատիպ քննադատական քաղաքականության դպրոցներ կազմակերպելու լավ փորձ Թբիլիսիում, Մառնեուլիում, Աջարիայում և Պանկիսիում։

Քննադատական քաղաքականության դպրոցի շրջանակներում նախատեսված հանդիպումների ձևաչափը

Տեսական դասախոսություն/քննարկում
Այցելություններ/հանդիպումներ տարբեր մարզերում
Ընթերցանության գիրք / հոդված ընթերցման շրջանակ
Գործնական սեմինարներ

Դպրոցի կողմից ծրագրված հանդիպումների կազմակերպչական մանրամասներ

Դպրոցի մասնակիցների առավելագույն թիվը՝ 25
Դասախոսությունների և սեմինարների քանակը՝ 20
Դասախոսության տևողությունը՝ 8 ժամ (ամսական 2 հանդիպում)
Դասախոսությունների տևողությունը՝ 6 ամիս (հուլիս-դեկտեմբեր)
Դասախոսությունների հիմնական վայրը՝ Նինոծմինդա, Թբիլիսի
Քննադատական դպրոցի մասնակիցները պետք է մասնակցեն դասախոսության ժամերի առնվազն 80%-ին:

Սոցիալական արդարության կենտրոնն ամբողջությամբ կհոգա մասնակիցների տրանսպորտային ծախսերը։

Հանդիպումների ժամանակ կապահովվի հայերեն լզվի թարգմանությունը։

Հանդիպումների բովանդակությունը, ժամանակացույցը, տևողությունը և կազմակերպչական այլ մանրամասներ կհամաձայնեցվեն դպրոցի մասնակիցների հետ՝ հաշվի առնելով տեղական համատեքստը և նրանց հետաքրքրությունները:

Մասնակիցների ընտրության ձևաչափը

Դպրոցում մասնակցելու հնարավորություն կնձեռվի բարձրագույն կրթություն ունեցող կամ ավարտական կուրսի 20-ից-35 տարեկան ուսանողներին/երտասարդներին։

Եթե ցանկանում եք մասնակցել քննադատական քաղաքականության դպրոցին, խնդրում ենք ուղարկել մեզ ձեր ինքնակենսագրությունը և կոնտակտային տվյալները մինչև հունիսի 30-ը։

Փաստաթղթերն ուղարկել հետևյալ հասցեով; [email protected]

Խնդրում ենք վերնագրի դաշտում նշել «Քննադատական մտածողության դպրոց Ջավախքում»:

Ջավախքում Քննադատական մտածողության դպրոցի իրականացումը հնարավոր է դարձել «Աջակցություն Վրաստանում հավասարության, համերաշխության և սոցիալական խաղաղության» ծրագրի շրջանակներում, որն իրականացվում է Սոցիալական արդարության կենտրոնի կողմից Վրաստանում Շվեյցարիայի դեսպանատան աջակցությամբ ։

გალი ქართულ და აფხაზურ ისტორიულ წარმოსახვებში: ორმაგი მარგინალობის ანატომია

შესავალი: გალი - აფხაზური „კვაზი სახელმწიფოს“ დილემა

ბოლო სამი ათეული წლის განმავლობაში აფხაზეთის დე-ფაქტო ხელისუფლება და პოლიტიკური ელიტა ქართულ-აფხაზური შეიარაღებული კონფლიქტის (1992-1993) შედეგების, თბილისის კონტროლიდან გასვლასა და ეთნიკური წმენდის ლეგიტიმაციას ცდილობს. შეიძლება ითქვას, აფხაზეთის „კვაზი სახელმწიფოს“ (Kolstø, 2006) არსებობას განსაზღვრავს ეთნიკური ჰომოგენიზაციის პროექტი, რომელსაც საფუძვლად უდევს აფხაზური პრიმორდიალური ისტორიული ნარატივი და წარმოდგენები. აფხაზურ საზოგადოებაში ღრმად გამჯდარი შეხედულებების თანახმად, მდინარე ფსოუსა და ენგურს შორის მთლიან ტერიტორია ისტორიულად მონოეთნიკური აფხაზური სივრცე იყო და მომავალშიც ასე უნდა იყოს. თუმცა, დე-ფაქტო რეჟიმის ეთნიკური ჰომოგენიზაციის გეგმების ბოლომდე განხორციელებას ხელს უმთავრესად ქართველებით დასახლებული გალის რაიონი უშლის. გალი ერთადერთი რაიონია აფხაზეთში, რომლის მოსახლეობა ქართულ-აფხაზური კონფლიქტამდე უმთავრესად ქართველებისგან შედგებოდა. ომის დასრულების შემდეგ სხვადასხვა მონაცემით ორმოციდან სამოც ათასამდე ადგილობრივი ქართველი დაუბრუნდა იქ თავის სახლ-კარს (ICG, 2010; HRW, 2011). ის, თუ რა მოუხერხონ გალელ ქართველებს, ხელი შეუწყონ მათ „ინტეგრაციას“ აფხაზურ „სახელმწიფოში“ თუ მიუდგნენ მათ, როგორც პოტენციურ მეხუთე კოლონას, გადაუჭრელ დილემად იქცა აფხაზებისთვის. შესაბამისად, გალის ქართული მოსახლეობის „ლეგალური“ სტატუსი და უფლებები მუდმივი დისკუსიისა და პოლიტიკური მანიპულაციის საგანია დე-ფაქტო ხელუფლებაში, ადგილობრივ არასამთავრობო ორგანიზაციებსა და ზოგადად, აფხაზურ საზოგადოებაში.

ადმინისტრაციულ და, შეიძლება ითქვას, ბიო-პოლიტიკის (Foucault 1984) დონეზე ეს დამოკიდებულება ცხადად ჩანს ე.წ. „უცხოელ მოქალაქეთა შესახებ კანონში“, რომელიც გალის მაცხოვრებლებს უცხოელი მოქალაქეების კატეგორიის ქვეშ ანაწილებს. კანონი გალელებს ბინადრობის უფლებას აძლევს, თუმცა ,მთელ რიგ ფუნდამენტურ უფლებებს, მათ შორის, თავისუფლად გადაადგილების შესაძლებლობას და, რაც მთავრია, უძრავი ქონების ყიდვის და ფლობის უფლებას ართმევს. ეს პრივილეგია, მხოლოდ „აფხაზეთის მოქალაქეს“ ეკუთვნის.

ეს დისკრიმინაციული რეგულაციები უნდა განვხილოთ, გალის მოსახლეობაზე ღრმა „სტრუქტურული“ (Galtung 1971) და „სიმბოლური“ (Bourdieu 1986) ძალადობის იმ გამოვლინებად, რომელიც მათი ქართული იდენტობის შეცვლას, ან დასუსტებას ისახავს მიზნად. სწორედ დომინანტური ისტორიული ცოდნა განსაზღვრავს აფხაზური იდენტობის პოლიტიკას გალის რაიონში. ამ პოლიტიკის მთავარი მიმართულებებია საჯარო სკოლებში ქართული ენაზე სწავლების აღმოფხვრა; მეგრული ენისა და იდენტობის ფაქტორის აქტუალიზება; ე.წ. სამურზაყანოელთა დავიწყებული აფხაზური იდენტობის და მეხსიერების რეანიმაცია დაბოლოს, თითქოსდა „ნამდვილად“ არააფხაზი მოსახლეობის, ანუ მეგრელების მიერ მათი აფხაზეთში სტუმრის სტატუსის „გათავისება“. ამგვარად, გალის მოსახლეობაზე „ეპისტემური ძალადობა“ (Spivak, 1985), კერძოდ, მათზე ეთნოცენტრული ისტორიული ნარატივის თავს მოხვევა დე-ფაქტო ხელისუფლების ძალაუფლების რეპერტუარში სუსტი და მოწყვლადი ჯგუფის განდევნას (ეთნიკური წმენდა), გამიჯვნას და სეგრეგაციას (ადამიანის ფუნდამენტური უფლებების წართმევა) ან ასიმილაციასა (ე.წ. იდენტობის აღდგენა) და საბოლოდ, აფხაზური „კულტურული ჰეგემონიის“ (Gramsci 1971) ლეგიტიმაციას ისახავს მიზნად.

ამ დროს, კრიტიკულად მნიშვნელოვანია ის, თუ რა პოლიტიკა აქვს გალის მიმართ ქართულ სახელმწიფოს და ზოგადად, რა ადგილი უკავია გალელების პრობლემებს ქართულ საზოგადოებრივ აზრსა, თუ გალი და აფხაზეთი ზოგადად ქართულ ისტორიულ წარმოდგენებში საქართველოს განუყოფელი ნაწილია. იგი რუსეთის მიერ დროებით არის ოკუპირებული და მოგლეჯილი დედა სამშობლოს. საქართველო ერთგვარი „გეოსხულია“ (Kabachnik 2012) და „დროებით დაკარგული ტერიტორიები“ სისხლმდინარე ჭრილობებია, რომელიც მხოლოდ ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის შემდეგ შეხორცდება. ამ წმინდად სიმბოლური რეპრეზენტაციის მიღმა გალის მოსახლეობის საჭიროებები მთლიანობაში, ნაკლებად აისახება სახელმწიფოს რეალურ ეკონომიკურ და სოციალურ პოლიტიკაში. ეს ეხება პირველ რიგში ჯანდაცვისა და სოციალური უზურნველყოფის სფეროში არსებულ მწვავე პრობლემებს; კონფლიქტის გამყოფ ხაზზე გადაადგილების უფლებას, აფხაზური დისკრიმინაციის წინააღმდეგ გარკვეული ზომების მიღებას საქართველოს ხელისუფლების მხრიდან და ა.შ. თუმცა, მთლიანობაში, გალელები ერთ-ერთი ყველაზე მოწყვლადი ჯგუფია, რომელსაც აქვს ორმაგი გარიყულობის განცდა. სოხუმის დისკრიმინაციული პოლიტიკის ფონზე გალელები ქართული სახელმწიფოსა და საზოგადოებისგანაც ვერ გრძნობენ სათანადო ყურადღებას.

ამგვარად, აფხაზურ და ქართულ პოლიტიკურ დისკურსში უმთავრესი ადგილი უჭირავს გალის, ისევე როგორც მთლიანად აფხაზეთის, როგორც ეთნიკური სივრცის კონსტრუირებას. ვის ეკუთვნის ეს ტერიტორია? ვის აქვს პირველმოსახლის და შესაბამისად, ამ მიწის ისტორიული პატრონის სტატუსი, აფხაზებს თუ ქართველებს? მსგავსი კითხვები უფრო მნიშვნელოვანია ვიდრე ამ ტერიტორიაზე მაცხოვრებელი ადამიანების გაუსაძლისი ყოფა. აფხაზური და ქართული ტერიტორიული ნაციონალიზმი დიდწილად საბჭოთა იმპერიის ეთნო-ფედერალური სტრუქტურისა და ბოლშევიკების ეროვნული პოლიტიკის მემკვიდრეობაა. კერძოდ, ადამიანების უფლებების კონკრეტულ ტერიტორიაზე მასპინძლის თუ სტუმრის სტატუსთან მიბმით, ეთნიკური კატეგორიზაციის და იერარქიული ნაციონალიზმის საბჭოთა ტრადიცია კიდევ უფრო რადიკალური ფორმით გრძელდება.

დოკუმენტი მომზადდა ჰაინრიჰ ბიოლის ფონდის თბილისის ოფისის მიერ მხარდაჭერილი პროექტის, „სამშვიდობო პოლიტიკის პოზიტიური ტრანსფორმაცია კვლევისა და ადვოკატირების გზით“, ფარგლებში. მიმოხილვაში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის მხოლოდ ავტორს და, შესაძლოა, არ გამოხატავდეს ჰაინრიჰ ბიოლის ფონდის თბილისის ოფისის შეხედულებებს.