შესავალი

2021 წლის 5 ივლისს, მემარჯვენე რადიკალური ჯგუფების ძალადობრივი კონტრაქციის დროს, სახელმწიფოს დემონსტრაციული უმექმედობა[1], მისი მხრიდან, ეკლესიასთან და მემარჯვენე რადიკალურ ჯგუფებთან ალიანსის ახალი ეტაპის ნიშანი იყო. თუ ბოლო წლებში „ლგბტ-პროპაგანდის შიში“ და ოჯახისა და ტრადიციების დაცვა საეკლესიო დისკურსის ნაწილი იყო, 2021 წლიდან ამ ყოველივემ ამბიონიდან სამთავრობო ტრიბუნაზე გადაინაცვლა და საბოლოოდ სამთავრობო პოლიტიკურ დისკურსად ჩამოყალიბდა. ანტიგენდერულმა რიტორიკამ, ომის და მშიდობის ნარატივმა, სხვა თემებთან ერთად, დროთა განმავლობაში, მმართველი პარტიის წინასაარჩევნო კამპანიაში ცენტრალურ ადგილი დაიკავა. რადგან ანტიგენდერული რიტორიკა მმართველი პარტიის პოპულისტური პოლიტიკის ნაწილად და ზოგადად საქართველოში პოპულისტური შემობრუნების სიმპტომად მიგვაჩნია, კვლევაში მიმოხილულ პოლიტიკური ენის რელიგიურ სემანტიკას პოპულისტური პოლიტიკის წარმოების კონტექსტში განვიხილავთ. ამ მხრივ, 2024 წელი, არა მხოლოდ საარჩევნო წელი, არამედ პოლიტიკური კრიზისის კულმინაციური დროც იყო თანამედროვე საქართველოში.[2]  

ამ პერიოდის შესწავლისას, მხედველობაში უნდა მივიღოთ ის გლობალური საზოგადოებრივ-პოლიტიკური მოვლენებიც, რომლებიც პირდაპირ თუ ირიბად ახდენენ გავლენას საქართველოზე: იქნება ეს რუსეთ-უკრაინის ომი, მემარჯვენე პოპულიზმის აღზევება ევროპაში, ე.წ. არალიბერალური დემოკრატიული სახელმწიფოების გაძლიერება, დამოკრატიის უკუსვლა თუ ავტორიტარული შემობრუნება აღმოსალეთ ევროპის ქვეყნებში.[3] მართლმადიდებლურ ქვეყნებში ამას კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორი ემატება - რუსეთის „მორალის პოლიტიკა“ და რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის მიერ ტრადიციული ღირებულებების დაცვის პროპაგანდა.[4] როგორც კრისტინა შტოკლი აღნიშნავს, რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესია და რუსეთის სახელმწიფო დიდ როლს ასრულებენ გლობალურ კულტურულ ომებში, კერძოდ, გენდერული და რეპროდუქციული უფლებებისა და რელიგიური თავისუფლების შესახებ დისკურსის შექმნაში.[5] რუსეთის მართლმადიდებელმა ეკლესიამ, ბოლო ოცდაათი წლის განმავლობაში, მოახერხა, რომ შეექმნა ცოდნა და გავლენა მოეხდინა მემარჯვენე ქრისტიანული ჯგუფების დინამიკასა და სტრატეგიებზე.[6] საქართველოსთვის, ეს მოვლენები არა უბრალოდ საერთაშორისო ფონი, არამედ ის ფაქტორებიცაა, რომლებიც უშუალო გავლენას ახდენს შიდაპოლიტიკურ და საზოგადოებრივ მდგომაროებაზე. როგორც აღვნიშნეთ, 2024 წელი საქართველოში კრიზისის წელი იყო. ქვეყანაში მიმდინარეობდა პროევროპული და პროდემოკრატიული საპროტესტო მოძრაობის მეორე ტალღა, რომელიც გამოიწვია ე.წ. რუსული კანონის მეორედ ინიცირებამ და მიღებამ.[7] მსგავსი კანონი მიიღეს ან მისი მიღება სცადეს სხვა არალიბერალურმა დემოკრატიებმაც და ის პოსტსოციალისტურ ქვეყნებში ავტორიტარული შემობრუნების ერთ-ერთი სიმპტოპია. როგორც მკვლევრები მიიჩნევენ, ეს პროცესი დეევროპეიზაციის პროცესის დასაწყისიცაა, რაც თავდაპირველად დისკურსულად გამოჩნდა პოლიტიკური ლიდერების განცხადებებში.[8] ფასადური პროევროპული  განცხადებების მიღმა, სამთავრობო ელიტამ,  განსაკუთრებით რუსეთის უკრაინაში შეჭრის შემდეგ, გაამწვავა ანტიევროპული ენა და ამ დისკურსში მნიშვნელოვანი ადგილი ანტილგბტ თემატიკამ დაიკავა.[9] ამრიგად, 2021 და 2022 წლები გარდამტეხ პერიოდად უნდა მივიჩნიოთ[10] როგორც დეევროპეიზაციისთვისაც, ისე პოპულისტური შემობრუნეისთვის. ამ კონტექსტში, 2024 წელი პოლიტიკური ველის რადიკალური რეკონფიგურაციის კულმინაციური პერიოდია. ქართულ პოლიტიკურ დისკურსში, რელიგიური სემანტიკა, პოლიტიკური ენის სულ უფრო პოპულისტურად გახდომის ფონზე, ერთ-ერთ ცენტრალურ როლს ასრულებს. ერთი შეხედვით, ეს პოსტსაბჭოთა საქართველოში ჩამოყალიბებული პოლიტიკის და რელიგიის ურთიერთობის ფორმის ლოგიკურ გაგრძელებად შეგვიძლია მივიჩნიოთ: სახელმწიფოს და ეკლესიის სიახლოვე, მმართველი ძალების მხრიდან პოლიტიკური ლეგიტიმაციისთვის ეკლესიისა და პატრიარქისადმი ლოიალობის გამოხატვა, პოლიტიკური კრიზისის დროს რელიგიის და ეკლესიის მნიშვნელოვნების დემონსტრირება პოლიტიკაში.[11] და მაინც, არსებული მდგომარეობა უფრო კომპლექსურ და შედარებით ახალ კონტურებს გვიჩვენებს ძალაუფლების ამ ორი აქტორის ურთიერთობაში, ვიდრე ეს ეკლესიის და სახელმწიფოს კონტროვერსული სიახლოვე და სეკულარიზმის ნაცნობი პრობლემატიკაა. 

კვლევაში ორ კონცეპტუალურ ხაზს მივყვებით: ეკლესიის და სახელმწიფოს ურთიერთობა წინასაარჩევნო პერიოდში, ანუ პოლიტიკური კრიზისის პერიოდში, რომელიც არჩევნების მასობრივი გაყალბების, აგრესიული ავტორიტარიზმის მშენებლობისა და საგარეო პოლიტიკის სტრატეგიული მიმართულების ცვლილების ფონზე მიმდინარე აქტიურ პროტესტებს და პოლიტიკურ მოძრაობას უკავშირდება. მეორე ხაზია, მემარჯვენე პოპულიზმის დაჩაქარებული ათვისება ერთ დროს მემარცხენე ცენტრისტული პარტიის, „ქართული ოცნების“ მიერ. ამ ორი პერსპექტივით გვსურს გავიგოთ, რა ახალ ტენდენციებს აჩენს კრიზისული პერიოდი სახელმწიფოსა  და ეკლესიის ურთიერთობაში და რას გვიჩვენებს სამთავრობო პოლიტიკურ ნარატივში გაჩენილი რელიგიური სემანტიკა; რა ადგილს იკავებს წინასაარჩევნო პოპულისტურ პოლიტიკურ დისკურში ამომრჩეველთა მობილიზაციისთვის რელიგიის თემატიკა, რელიგიური სიმბოლოები და როგორ არის რელიგიური რიტორიკა დაკავშირებული სხვა პოპულისტურ ნარატივებთან მორალური დიქოტომიის შესაქმნელად.

კვლევაში, ტრადიციების, მორალურის საკითხების და რელიგიის თემების პოლიტიზებას განვიხილავთ არა იმდენად სეკულარიზმის პარადიგმის ჭრილში, არამედ უფრო როგორც მმართველი პარტიის მხრიდან მემარჯვენე პოპულისტური დისკურსის შეთვისების მცდელობად ავტორიტარული რეჟიმის ჩამოყალიბების გზაზე. კვლევაში ასევე გავაანალიზებთ საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის პოლიტიკურ შეხედულებებს წინასაარჩევნო პერიოდში და მის სავარაუდო სინქრონიზაციას სამთავრობო პოლიტიკურ ნარატივთან. 

გაზიარება