ქართული საარჩევნო სისტემის ხარვეზები და რეკომენდაციები

Տե՛ս հայերեն թարգմանությունը ստորև

სოციალური სამართლიანობის ცენტრი აცხადებს მიღებას ჯავახეთის რეგიონში კრიტიკული პოლიტიკის სკოლის მონაწილეების შესარჩევად.

კრიტიკული პოლიტიკის სკოლა, ჩვენი ხედვით, ნახევრად აკადემიური და პოლიტიკური სივრცეა, რომელიც მიზნად ისახავს სოციალური სამართლიანობის, თანასწორობის და დემოკრატიის საკითხებით დაინტერესებულ ახალგაზრდა აქტივისტებსა და თემის ლიდერებში კრიტიკული ცოდნის გაზიარებას და კოლექტიური მსჯელობისა და საერთო მოქმედების პლატფორმის შექმნას.

კრიტიკული პოლიტიკის სკოლა თეორიული ცოდნის გაზიარების გარდა, წარმოადგენს მისი მონაწილეების ურთიერთგაძლიერების, შეკავშირებისა და საერთო ბრძოლების გადაკვეთების ძიების ხელშემწყობ სივრცეს.

კრიტიკული პოლიტიკის სკოლის მონაწილეები შეიძლება გახდნენ ჯავახეთის რეგიონში (ახალქალაქის, ნინოწმინდისა და ახალციხის მუნიციპალიტეტებში) მოქმედი ან ამ რეგიონით დაინტერესებული სამოქალაქო აქტივისტები, თემის ლიდერები და ახალგაზრდები, რომლებიც უკვე მონაწილეობენ, ან აქვთ ინტერესი და მზადყოფნა მონაწილეობა მიიღონ დემოკრატიული, თანასწორი და სოლიდარობის იდეებზე დაფუძნებული საზოგადოების მშენებლობაში.

პლატფორმის ფარგლებში წინასწარ მომზადებული სილაბუსის საფუძველზე ჩატარდება 16 თეორიული ლექცია/დისკუსია სოციალური, პოლიტიკური და ჰუმანიტარული მეცნიერებებიდან, რომელსაც სათანადო აკადემიური გამოცდილების მქონე პირები და აქტივისტები წაიკითხავენ. პლატფორმის მონაწილეების საჭიროებების გათვალისწინებით, ასევე დაიგეგმება სემინარების ციკლი კოლექტიური მობილიზაციის, სოციალური ცვლილებებისთვის ბრძოლის სტრატეგიებსა და ინსტრუმენტებზე (4 სემინარი).

აღსანიშნავია, რომ სოციალური სამართლიანობის ცენტრს უკვე ჰქონდა ამგვარი კრიტიკული პოლიტიკის სკოლების ორგანიზების კარგი გამოცდილება თბილისში, მარნეულში, აჭარასა და პანკისში.

კრიტიკული პოლიტიკის სკოლის ფარგლებში დაგეგმილი შეხვედრების ფორმატი:

თეორიული ლექცია/დისკუსია
გასვლითი ვიზიტები რეგიონებში
შერჩეული წიგნის/სტატიის კითხვის წრე
პრაქტიკული სემინარები

სკოლის ფარგლებში დაგეგმილ შეხვედრებთან დაკავშირებული ორგანიზაციული დეტალები:

სკოლის მონაწილეთა მაქსიმალური რაოდენობა: 25
ლექციებისა და სემინარების რაოდენობა: 20
სალექციო დროის ხანგრძლივობა: 8 საათი (თვეში 2 შეხვედრა)
ლექციათა ციკლის ხანგრძლივობა: 6 თვე (ივლისი-დეკემბერი)
ლექციების ჩატარების ძირითადი ადგილი: ნინოწმინდა, თბილისი
კრიტიკული სკოლის მონაწილეები უნდა დაესწრონ სალექციო საათების სულ მცირე 80%-ს.

სოციალური სამართლიანობის ცენტრი სრულად დაფარავს მონაწილეების ტრანსპორტირების ხარჯებს.

შეხვედრებზე უზრუნველყოფილი იქნება სომხურ ენაზე თარგმანიც.

შეხვედრების შინაარსი, გრაფიკი, ხანგრძლივობა და ასევე სხვა ორგანიზაციული დეტალები შეთანხმებული იქნება სკოლის მონაწილეებთან, ადგილობრივი კონტექსტისა და მათი ინტერესების გათვალისწინებით.

მონაწილეთა შერჩევის წესი

პლატფორმაში მონაწილეობის შესაძლებლობა ექნებათ უმაღლესი განათლების მქონე (ან დამამთავრებელი კრუსის) 20 წლიდან 35 წლამდე ასაკის ახალგაზრდებს.

კრიტიკული პოლიტიკის სკოლაში მონაწილეობის სურვილის შემთხვევაში გთხოვთ, მიმდინარე წლის 30 ივნისამდე გამოგვიგზავნოთ თქვენი ავტობიოგრაფია და საკონტაქტო ინფორმაცია.

დოკუმენტაცია გამოგვიგზავნეთ შემდეგ მისამართზე: [email protected]

გთხოვთ, სათაურის ველში მიუთითოთ: "კრიტიკული პოლიტიკის სკოლა ჯავახეთში"

ჯავახეთში კრიტიკული პოლიტიკის სკოლის განხორციელება შესაძლებელი გახდა პროექტის „საქართველოში თანასწორობის, სოლიდარობის და სოციალური მშვიდობის მხარდაჭერის“ ფარგლებში, რომელსაც საქართველოში შვეიცარიის საელჩოს მხარდაჭერით სოციალური სამართლიანობის ცენტრი ახორციელებს.

Սոցիալական արդարության կենտրոնը հայտարարում է Ջավախքի տարածաշրջանում բնակվող երիտասարդների ընդունելիություն «Քննադատական մտածողության դպրոցում»

Քննադատական մտածողության դպրոցը մեր տեսլականով կիսակադեմիական և քաղաքական տարածք է, որի նպատակն է կիսել քննադատական գիտելիքները երիտասարդ ակտիվիստների և համայնքի լիդեռների հետ, ովքեր հետաքրքրված են սոցիալական արդարությամբ, հավասարությամբ և ժողովրդավարությամբ, և ստեղծել կոլեկտիվ դատողությունների և ընդհանուր գործողությունների հարթակ:

Քննադատական մտածողության դպրոցը, բացի տեսական գիտելիքների տարածումից, ներկայացնում է որպես տարածք փոխադարձ հնարավորությունների ընդլայնման, մասնակիցների միջև ընդհանուր պայքարի միջոցով խնդիրների հաղթահարման և համախմբման համար։

Քննադատական մտածողության դպրոցի մասնակից կարող են դառնալ Ջավախքի տարածաշրջանի (Նինոծմինդա, Ախալքալաքի, Ախալցիխեի) երտասարդները, ովքեր հետաքրքրված են քաղաքական աքտիվիզմով, գործող ակտիվիստներ, համայնքի լիդեռները և շրջանում բնակվող երտասարդները, ովքեր ունեն շահագրգռվածություն և պատրաստակամություն՝ կառուցելու ժողովրդավարական, հավասարազոր և համերաշխության վրա հիմնված հասարակություն։

Հիմնվելով հարթակի ներսում նախապես պատրաստված ուսումնական ծրագրի վրա՝ 16 տեսական դասախոսություններ/քննարկումներ կկազմակերպվեն սոցիալական, քաղաքական և հումանիտար գիտություններից՝ համապատասխան ակադեմիական փորձ ունեցող անհատների և ակտիվիստների կողմից: Հաշվի առնելով հարթակի մասնակիցների կարիքները՝ նախատեսվում է նաև սեմինարների շարք կոլեկտիվ մոբիլիզացիայի, սոցիալական փոփոխությունների դեմ պայքարի ռազմավարությունների և գործիքների վերաբերյալ (4 սեմինար):

Հարկ է նշել, որ Սոցիալական արդարության կենտրոնն արդեն ունի նմանատիպ քննադատական քաղաքականության դպրոցներ կազմակերպելու լավ փորձ Թբիլիսիում, Մառնեուլիում, Աջարիայում և Պանկիսիում։

Քննադատական քաղաքականության դպրոցի շրջանակներում նախատեսված հանդիպումների ձևաչափը

Տեսական դասախոսություն/քննարկում
Այցելություններ/հանդիպումներ տարբեր մարզերում
Ընթերցանության գիրք / հոդված ընթերցման շրջանակ
Գործնական սեմինարներ

Դպրոցի կողմից ծրագրված հանդիպումների կազմակերպչական մանրամասներ

Դպրոցի մասնակիցների առավելագույն թիվը՝ 25
Դասախոսությունների և սեմինարների քանակը՝ 20
Դասախոսության տևողությունը՝ 8 ժամ (ամսական 2 հանդիպում)
Դասախոսությունների տևողությունը՝ 6 ամիս (հուլիս-դեկտեմբեր)
Դասախոսությունների հիմնական վայրը՝ Նինոծմինդա, Թբիլիսի
Քննադատական դպրոցի մասնակիցները պետք է մասնակցեն դասախոսության ժամերի առնվազն 80%-ին:

Սոցիալական արդարության կենտրոնն ամբողջությամբ կհոգա մասնակիցների տրանսպորտային ծախսերը։

Հանդիպումների ժամանակ կապահովվի հայերեն լզվի թարգմանությունը։

Հանդիպումների բովանդակությունը, ժամանակացույցը, տևողությունը և կազմակերպչական այլ մանրամասներ կհամաձայնեցվեն դպրոցի մասնակիցների հետ՝ հաշվի առնելով տեղական համատեքստը և նրանց հետաքրքրությունները:

Մասնակիցների ընտրության ձևաչափը

Դպրոցում մասնակցելու հնարավորություն կնձեռվի բարձրագույն կրթություն ունեցող կամ ավարտական կուրսի 20-ից-35 տարեկան ուսանողներին/երտասարդներին։

Եթե ցանկանում եք մասնակցել քննադատական քաղաքականության դպրոցին, խնդրում ենք ուղարկել մեզ ձեր ինքնակենսագրությունը և կոնտակտային տվյալները մինչև հունիսի 30-ը։

Փաստաթղթերն ուղարկել հետևյալ հասցեով; [email protected]

Խնդրում ենք վերնագրի դաշտում նշել «Քննադատական մտածողության դպրոց Ջավախքում»:

Ջավախքում Քննադատական մտածողության դպրոցի իրականացումը հնարավոր է դարձել «Աջակցություն Վրաստանում հավասարության, համերաշխության և սոցիալական խաղաղության» ծրագրի շրջանակներում, որն իրականացվում է Սոցիալական արդարության կենտրոնի կողմից Վրաստանում Շվեյցարիայի դեսպանատան աջակցությամբ ։

ქართული საარჩევნო სისტემის ხარვეზები და რეკომენდაციები

დემოკრატიულ სისტემაში უდიდესი მნიშვნელობა ენიჭება არჩევნების სამართლიანობას, რასაც დიდწილად განაპირობებს საარჩევნო სისტემა. თუ სისტემა ხარვეზიანია ეს იმთვითვე კითხვის ნიშნის ქვეშ აყენებს არჩეული ორგანოების და თანამდებობის პირების ლეგიტიმურობის საკითხს.

სწორედ ეს გვაფიქრებინებს, რომ აუცილებელია შეიქმნას ისეთი საარჩევნო გარემო, რომელიც უპასუხებს დემოკრატიის მაღალ პრინციპებს და შექმნის პოლიტიკური სტაბილურობის გარანტიებს.

მოქმედი ქართული საარჩევნო სისტემა ასე გამოიყურება: პარლამენტის ასარჩევად გამოიყენება შერეული საარჩევნო სისტემა, საქართველოს პარლამენტის 77 წევრი აირჩევა პროპორციული საარჩევნო სისტემის საფუძველზე, ხოლო 73 წევრი – მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემის საფუძველზე. პროპორციული სისტემით არჩევნები ტარდება დახურული საარჩევნო სიების გამოყენებით, რაც გულისხმობს, რომ ამომრჩეველი ხმას აძლევს პარტიას რომელსაც მიღებული ხმებით პროპორციულად გაჰყავს პარტიული სიიდან კანდიდატები პარლამენტში, ხოლო მაჟორიტარული არჩვნები ტარდება ერთმანდატიან საარჩევნო ოლქებში. საარჩევნო ოლქების დაყოფა, ემთხვევა მუნიციპალურ დაყოფას და რეალურად თითოეული მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე რეგისტრირებული ამომრჩეველი საქართველოს პარლამენტში წარმოდგენილია ერთი დეპუტატით.

არსებობს საერთაშორისო და ადგილობრივი არასამთავრობო ორგანიზაციების შენიშვნები და რეკომენდაციები ქართულ საარჩევნო სისტემასთან მიმართებით. კერძოდ, არ არის დაცული ამომრჩეველთა ხმის თანაბრობის პრინციპი, რაც გულისხმობს:

ოლქში რეგისტრირებული ამომრჩევლების რაოდენობასა და მიღებულ საპარლამენტო მანდატებს შორის მნიშვნელოვანი დისპროპორციაა;
ვერ მოხერხდა საქართველოში, დაახლოებით, თანაბარი ზომის საარჩევნო ოლქების უზრუნველყოფა, რითაც შერეული სისტემის ფარგლებში ხმის მიცემის თანასწორუფლებიანობა იქნებოდა გარანტირებული;
განსხვავებული რაოდენობის ამომრჩევლები სხვადასხვა საარჩევნო ოლქში ერთ მაჟორიტარს ირჩევენ საქართველოს პარლამენტში, ხშირად ეს განსხვავებები 100%-ს აღემატება.

ვენეციის კომისიის და ეუთოს რეკომენდაციით, საარჩევნო ოლქებს შორის, ამომრჩეველთა რაოდენობრივი განსხვავება 10%-ს არ უნდა აღემატებოდეს, ხოლო განსაკუთრებულ შემთხვევაში 15% არის განსხვავების მაქსიმალური ზღვარი. აღნიშნულ პოზიციას იზიარებს თითქმის ყველა ორგანიზაცია, რომელიც ახორციელებს საარჩევნო მონიტორინგის მისიას ან საარჩევნო საკითხებზე მუშაობს.

მოქმედი საარჩევნო სისტემის მიხედვით, მაჟორიტარული წესით გამართულ არჩევნებში საპარლამენტო მანდატის მოსაპოვებლად კანდიდატმა უნდა გადალახოს 30%-იანი ზღვარი. აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით, არსებობს საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის შენიშვნა, რომ მაჟორიტარი კანდიდატისთვის 30%-იანი ნდობა საკმაოდ დაბალი ლეგიტიმაციის დონეა და აუცილებლია მისი გაზრდა.

არსებობული ტენდენციით, ხელისუფლება ყოველთვის თავს იკავებს მაჟორიტარულ სისტემასთან დაკავშირებულ რეკომენდაციების გაზიარებისაგან, მაშინ როცა პროპორციულ სისტემასთან მიმართებით გვაქვს რამდენიმე გათვალისწინებული რეკომენდაცია, კერძოდ, ორგანიზაციები წლების განმავლობაში მოუწოდებდნენ საქართველოს ხელისუფლებას მეტისმეტად მაღალი საარჩევნო ბარიერის დაწევისკენ და შეიძლება ითქვას, ეს წარმოადგენს იმ გამონაკლისს, როცა რეკომენდაციები გათვალიწინებულ იქნა და პროპორციული სისტემით გამართული არჩევნებისთვის მინიმალური ბარიერი 5%-ით განისაზღვრა. აგრეთვე ეუთოს რეკომენდაციის შესაბამისად გასწორდა კიდევ ერთი საკანონმდებლო ხარვეზი, კერძოდ, კანონში არ იყო ნათლად გაწერილი საიდან გამოითვლებოდა მინიმალური ბარიერი: ნამდვილად მიჩნეული ბიულეტენების თუ ჩაყრილი ბიულეტინების რაოდენობიდან. დღევანდელი კანონმდებლობის მიხედვით, ბარიერი ნამდვილად მიჩნეული ბიულეტინების რაოდენობიდან გამოითვლება.

ხშირ შემთხვევაში, პრინციპულ საკითხებთან მიმართებით არ არის გაზიარებული საერთაშორისო და ადგილობრივი არასამთავრობო ორგანიზაციების რეკომენდაციები, რაც გარკვეულწილად მიუთითებს, რომ მთავრობა არ არის მზად საარჩევნო სისტემის რეფორმირება მოახდინოს სამოქალაქო საზოგადოების და პოლიტიკური პარტიების აქტიური ჩართულობის ფონზე. თუმცა ბოლო პერიოდში არსებობს მისასალმებელი ტენდენცია და პოლიტიკური ნება, საარჩევნო სისტემასთან დაკავშირებული საკითხები ფართო დისკუსიის საგანი გახდეს.