25 ივნისს,  ვენეციის კომისიამ, „ოჯახურ ღირებულებათა და არასრულწლოვანთა დაცვის შესახებ“ საკონსტიტუციო ცვლილებებთან დაკავშირებით მოსაზრება გამოაქვეყნა.[1] კომისია, ინიცირებულ საკონსტიტუციო ცვლილებებს კრიტიკულად აფასებს და ამავდროულად, მწუხარებას გამოთქვამს, რომ  საქართველოს კონსტიტუციაში ცვლილებების შეტანის შესახებ საკანონმდებლო ინიციატივა, რომელიც უკიდურესად მაღალსენსიტიურ საკითხებს შეეხება, ხანგრძლივი მასობრივი პროტესტებისა და საზოგადოებრივ-პოლიტიკური  დაძაბულობის ფონზე იქნა ინიცირებული. მით უფრო იმის გათვალისწინებით, რომ ცვლილებები არჩევნებამდე რამდენიმე თვით ადრე შემუშავდა, რაც უგულებელყოფს საერთაშორისო დამკვირვებლების მიერ გამოთქმულ შეშფოთებას.[2]

ვენეციის კომისიის მოსაზრებაში ნათქვამია, რომ შემოთავაზებული საკონსტიტუციო ცვლილებები წინააღმდეგობაში მოდის ადამიანის უფლებათა ევროპულ სტანდარტებთან, რადგან, მისი მიღება, კიდევ უფრო დაამძიმებს, ლგბტი ადამიანების მიმართ მტრულ და სტიგმატიზებულ გარემოს. ამრიგად, კომისიამ, საქართველოს ხელისუფლებას მოუწოდა,რომ ძირეულად  გადახედოს საკანონმდებლო ინიციატივის მიღების მიზანშეწონილობას და უარი თქვას მის მიღებაზე.[3]

კომისიის დასკვნაში, კონსტიტუციური კანონპროექტის რვავე მუხლი იქნა სამართლებრივად შეფასებული. ქვემოთ წარმოგიდგენთ ვენეციის კომისიის დასკვნის ძირითად შეფასებებს კანონპროექტთან დაკავშირებით.

1. ქორწინების აკრძალვასთან დაკავშირებული საკანონმდებლო დათქმები

კონსტიტუციური კანონის პროექტის 1.1 მუხლის საფუძველზე, კანონმდებლობით შესაძლებელი იქნება ქორწინებასთან მიმსგავსებული მხოლოდ იმგვარი ურთიერთობის მოწესრიგება, რომელიც არანაკლებ 18 წლის ერთი გენეტიკური მამაკაცისა და ერთი გენეტიკური ქალის კავშირს ითვალისწინებს.

კანონის პროექტის 1.1 მუხლით, მხოლოდ ჰეტეროსექსუალ წყვილებს ეძლევათ, ქორწინების მსგავსი ურთიერთობის სამართლებრივი აღიარების შესაძლებლობა, რაც კომისიის აზრით, ორმაგ ბუნდოვანებას წარმოქმნის. ვინაიდან, ერთი მხრივ, განუჭვრეტადია რას მოიაზრებს კანონმდებელი „ქორწინებასთან მიმსგავსებულ ურთიერთობად“, მეორე მხრივ, კი დასაზუსტებელია, როგორ  იქნება მოწესრიგებული ურთიერთობები იმ წყვილებს შორის, რომელთაგან ერთ-ერთმა მაინც გენდერული ტრანზიცია გაიარა.[4]

კომისია განმარტავს, რომ ერთი მხრივ,  ერთნაირსქესიანი წყვილების ქორწინების აკრძალვა, არ ეწინააღმდეგება ადამიანის უფლებათა ევროპულ სტანდარტებს, ვინაიდან ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო, კონვენციის ხელშემკვრელ სახელმწიფოებს არ ავალდებულებს,  ერთნაირსქესიანი წყვილებისათვის,  ქორწინების სამართლებრივი აღიარება ხელმისაწვდომი გახადონ.[5] თუმცა, დასკვნაში აღნიშნულია,  რომ კანონის 1.1 მუხლით გათვალისწინებული ტერმინი, „ქორწინების მსგავსი ურთიერთობა“ არ არის მკაფიოდ განსაზღვრული, რაც შესაძლოა სამოქალაქო პარტნიორობის სამართლებრივი აღიარების აკრძალვასაც მოიცავდეს.

ვენეციის კომისია, ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ პრაქტიკაზე მიუთითებს და განმარტავს, რომ კონვენციის წევრი სახელმწიფოები ვალდებულნი არიან, პირადი და ოჯახური ცხოვრების დაცულობის უფლების ქვეშ, უზრუნველყონ ერთნაირსქესიანი წყვილების სამოქალაქო პარტნიორობის სამართლებრივი აღიარება, რათა არსებობდეს ერთნაირსქესიანი წყვილების ყოველდღიურ ცხოვრებაში წარმოქმნილი პრობლემების გადაჭრისა და მათი ადეკვატური დაცვის გარანტიები.[6]

ამასთან, კომისია განმარტავს, რომ თუ კი კონსტიტიური კანონის პროექტი ერთნაირსქესიან წყვილთა სამოქალაქო კავშირის აღიარების უფლებისაგან ექსკლუზიას ისახავს მიზნად, აღნიშნული, ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-8 მუხლთან ერთად,  დისკრიმინაციის აკრძალვის დათქმის დარღვევასაც გამოიწვვეს.[7]

კონსტიტუციური კანონის პროქტის 1.1 მუხლი, გენდერული იდენტობის უგულებელყოფის პრიზმიდანაც იქნა შეფასებული. კომისია განმარტავს, რომ ინიცირებული კონსტიტუციური კანონის სულისკვეთება, რომელითაც ქორწინების უფლება, გენდერული იდენტობით იზღუდება და მხოლოდ იმ პირებს ეძლევათ დაწორწინების შესაძლებლობას, რომელთა გენდერული იდენტობაც დაბადებისას მითითებულ სქესს შეესაბამება, სქესის შეცვლის შემთხვევების უგელებელყოფასა და ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-12 მუხლით გარანტირებულ ქორწინების უფლებაში უხეშ ჩარევას წარმოადგენს. ამასთან, დასკვნაში ხაზგასმულია, რომ კონსტიტუციური კანონისაგან განსხვავებით,   კონვენციის მე-12 მუხლში გამოყენებული ტერმინები, „კაცი“ და „ქალი“ არ გამორიცხავს  ტრანსგენდერი ადამიანების ქორწინების უფლებას.[8]

2. შვილად აყვანისა და მინდობით აღზრდის აკრძალვასთან დაკავშირებული საკანონმდებლო დათქმები

კანონის პროექტის 1.2 მუხლის მიხედვით, არასრულწლოვანის შვილად აყვანა და მინდობით აღზრდა დასაშვები იქნება მხოლოდ საქართველოს კონსტიტუციისა და კანონმდებლობის შესაბამისად ქორწინებაში მყოფი მეუღლეების ან ჰეტეროსექსუალი პირის მიერ.

ევროპული კონვენციის მე-8 მუხლით დაცული სფერო შვილად აყვანის უფლებას არ მოიაზრებს, თუმცა, კომისიის შეფასებით, დისკრიმინაციულია, ექსპლიციტური საკანონმდებლო ჩანაწერი, რომლითაც არარეგისტრირებულ ქორწინებაში მყოფ არაჰეტეროსექსუალ წყვილებსა და მარტოხელა, გეი, ლესბოსელ და ბისექსუალ ინდივიდებს, შვილად აყვანისა და არასრუწლოვანის მინდობით აღზრდაში გადაცემას უკრძალავს.[9]  ვინაიდან,  თუ კი, კანონმდებლობა, მარტოხელა ჰეტეროსექსუალ პირს საშუალებას აძლევს არასრულწლოვანი შვილად აიყვანოს და აღზარდოს,  სექსუალური ორიენტაციის საფუძველზე ამ შესაძლებლობის ჩამორთმევას, კომისია  დისკრიმინაციად მიიჩნევს.[10]

3. სქესის შეცვლასთან დაკავშირებული ნებისმიერი სამედიცინო ჩარევის აკრძალვა

ვენეციის კომისიამ შეაფასა კონსტიტუციური კანონის პროექტის 1.3 მუხლიც, რომლითაც, ადამიანის სქესის შეცვლასთან დაკავშირებული ნებისმიერი სამედიცინო ჩარევა იკრძალება.

კომისიამ კანონმდებლობის ინიციატორებს შეახსენა, რომ ადამიანის უფლებათა საერთაშორისო სამართლით აღიარებულია  „თვითიდენტობის  უფლება“, რომელიც არა მხოლოდ გენეტიკურ სქესს, არამედ გენდერსაც მოიცავს.  საერთაშორისო სამართლის არაერთი წყარო აღიარებს, რომ თვითიდენტობა გენდერის, ქალებისა და მამაკაცების სოციალური მახასიათებლებისა და როლების მიხედვით ფორმირდება. მათ შორის, მნიშვნელოვანი ასპექტია, ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მიდგომა, რომლითაც გენდერული იდენტობა პირადი ცხოვრებით დაცულ კომპონენტადაა მოაზრებული.[11]

კომისიის დასკვნით, კონსტიტუციურ კანონში სქესის შეცვლასთან დაკავშირებული სამედიცინო  ჩარევის აკრძალვა გაუმართლებელ ბარიერს დაუწესებს გენდერული ტრანზიციის მსურველ პირებს, რაც წინააღმდეგობრივია, ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-8 მუხლით დაცულ პირადი ცოხვრების უფლებასთან.[12]

4. სქესის სამართლებრივი აღიარების უფლების აღიარებასთან დაკავშირებული საკანონმდებლო შეზღუდვები

კომისიის დასკვნა კონსტიტუციური კანონის პროექტის 1.4 მუხლსაც აფასებს, რომლის მიხედვითაც, სახელმწიფოს ან ადგილობრივი თვითმმართველობის მიერ გაცემულ დოკუმენტში მიეთითება მხოლოდ მდედრობითი ან მამრობითი სქესი, რომელიც პირის გენეტიკურ მონაცემებს შეესაბამება.

კომისია აღნიშნავს, რომ აღნიშნული საკანონმდებლო დათქმის ამოქმედების შემთხვევაში, ტრანსგენდერი, ინტერსექსი და არაბინარული ინდივიდები ვერ შეძლებენ განვლილი გენდერული ტრანზიციის სამართლებრივ აღიარებას.[13]

დასკვნაში ხაზგასმულია, რომ კონსტიტუციური კანონის პროექტის 1.4 მუხლით გათვალისწინებული ცვლილება წინააღმდეგობრივია ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ პრაქტიკასთან, რომელიც, კონვენციის  მე-8 მუხლით დაცული სფეროს ფარგლებში, ხელშემკვრელ სახელმწიფოებს პოზიტიურ ვალდებულებას აკისრებს, რომ სამართლებრივად აღიარონ ინდივიდების მიერ განვლილი გენდერული ტრანზიცია, ერთდროულად მათთვის, ვინც სქესის შეცვლის ქირურგიული ოპერაცია ჩაიტარა და მათ შორის, მათთვისაც, ვინც გენდერული ტრანზიციის პერიოდი სამედიცინო ჩარევის გარეშე განვლო.[14]

ამ კონტექტსში, ვენეციის კომისიამ კონსტიტუციური კანონის ინიციატორებს,  ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მიერ საქართველოს წინააღმდეგ მიღებული გადაწყვეტილება შეახსენა, რომლითაც სასამართლომ ეროვნულ კანონმდებლობაში არსებულ იმ ბუნდოვანებაზე მიუთითა, რომლის არსებობამაც გენდერის სამართლებრივი აღიარების ხელმისაწვდომობას ძირი გამოუთხარა და აღნიშნული საკითხის გადაწყვეტის პროცესში, ადგილობრივ ხელისუფლებას გადაჭარბებული დისკრეციული უფლებამოსილება მიანიჭა, რაც სასამართლოს განამრტებით, ფუნდამენტურად ეწინააღმდება კონვენციის მე-8 მუხლით განმტკიცებულ უფლებას და  თითოეული მონაწილე  სახელმწიფოს ბაზისურ ვალდებულებას, რომ სქესის სამართლებრივი აღიარებისათვის სწრაფი, გამჭირვალე და ხელმისაწვდომი პროცედურები დაააწესოს.[15]

კომისიის აზრით, ინიცირებული კონსტიტიციური კანონის 1.4 მუხლი, პირდაპირ ეწინააღმდეგება ევროპული სასამართლოს პრაქტიკას - სქესის სამართლებრივი აღიარების შესაძლებლობის ექსპლიციტური აკრძალვით, მე-8 მუხლით გათვალისწინებული უფლებას არღვევს,  ხოლო  მეორე მხრივ,  სექსუალური ორიენტაციისა და გენდერის ნიშნით მე-14 მუხლით გათვალისწინებულ დისკრიმინაციის აკრძალვის მოთხოვნასაც უგულებელყოფს.[16]

სქესის სამართლებრივი აღიარების ნაწილში, კომისიამ კონსიტუციური კანონის პროექტის 1.5 მუხლზეც იმსჯელა, რომელიც ბათილად აცხადებს, საჯარო ხელისუფლების ან კერძო პირის ნებისმიერ იმ გადაწყვეტილებას, რომელიც სქესობრივი ნიშნით განსაზღვრული ცნებების გამოყენებას პირდაპირი ან ირიბი ფორმით ზღუდავს.

1.5 მუხლის საკანონმდებლო დანაწესს კომისია  განუჭვრეტადად აფასებს და განმარტავს, რომ იგი შეუსაბამოა კანონის ხარისხის მოთხოვნებთან, ვინაიდან, კონსტიტუციური კანონის პროექტის 1.5 მუხლი არ იძლევა მისი გაგებისა და სწორი ინტერპეტირების საშუალებას, რაც კანონის შინაარსის შესახებ საჭირო დისკუსიების წარმართვის შესაძლებლობას გამორიცხავს.[17]

კომისია მიუთითებს, რომ  სახელმწიფოებს გენდერულად ნეიტრალური ენის გამოყენების კანონისმიერი ვალდებულება არ ეკისრებათ, თუმცა, ევროპის საბჭოს მინისტრთა კომიტეტის რეკომენდაციაა,  რომ ადმინისტრაციულმა ორგანოებმა, სექსისტური ენის აღმოფხვრის მიზნით, დროდადრო გადახედონ თავიანთ წესდებას  და შეცვალონ იგი გენდერულად მგრძნობიარე ტერმინოლოგიით. საკანონმდებლო ჩანაწერი კი  ეწინააღმდეგება ევროპის საბჭოს რეკომენდაციას.[18]

ამასთან, დასკვნაში ნათქვამია, რომ გენდერულად ნეიტრალური ენის გამოყენების  შეზღუდვამ შესაძლოა, გამოხატვის თავისუფლების უფლებაც დაარღვიოს. ვინაიდან, გამოხატვის თავისუფლებში ამგვარი ჩარევა, ლეგიტიმური მიზნით უნდა იქნას დასაბუთებული  და ამასთან, შესაბამისობაში უნდა იყოს კანონის განსაზღვრულობის და დემოკრატიული  საზოგადოებისათვის აუცილებლობის მოთხოვნასთან. კომისიის შეფასებით, კანონის პროექტის 1.5  მუხლი, არც ერთ ჩამოთვლილ მოთხოვნას არ პასუხობს.[19]

კომისიის დასკვნით, აღნიშნული საკანონმდებლო ჩანაწერი, გამოხატვის თავისუფლებასთან ერთად, მე-11 მუხლით დაცულ გაერთიანების თავისუფლებაში გაუმართლებელ ჩარევასაც წარმოადგენდეს.[20]

5. შეკრების, მანიფესტაციისა და გამოხატვის უფლებაში ჩარევა

კომისიამ გაერთიანებულად იმსჯელა კონსტიტუციური კანონის პროექტის 1.6 და 1.7 მუხლებზე, რომლებიც, თავის მხრივ, შეკრების, მანიფესტაციისა და გამოხატვის უფლებებთან დაკავშირებულ შეზღუდვებს აწესებს, ვინაიდან მიიჩნია, რომ  აღნიშნული ნორმებით გათვალისწინებული საკანონმდებლო დათქმების ლეგიტიმურობა, იდენტური საფუძვლებითაა პრობლემური.

კანონის პროექტის 1.6 მუხლი, კრძალავს, იმგვარ შეკრებას,  რომელიც ერთნაირსქესიანი წყვილის ოჯახური ან ინტიმური ურთიერთობის, ინცესტის, ერთნაირსქესიანი წყვილის ან არაჰეტეროსექსუალი პირის მიერ არასრულწლოვანის შვილად აყვანის ან მინდობით აღზრდის, სქესის შეცვლასთან დაკავშირებული სამედიცინო ჩარევის ან სქესობრივი ნიშნით განსაზღვრული ცნებების არგამოყენების პოპულარიზაციისკენ არის მიმართული.

ხოლო, 1.7 მუხლის მიხედვით, აკრძალულია იმგვარი შინაარსის ნაწარმოების, პროგრამის ან სხვა მასალის გავრცელება, რომელიც ერთნაირსქესიანი ოჯახური ან ინტიმური ურთიერთობის, ინცესტის, ერთნაირსქესიანი წყვილის ან არაჰეტეროსექსუალი პირის მიერ არასრულწლოვანის შვილად აყვანის ან მინდობით აღზრდის, სქესის შეცვლასთან დაკავშირებული სამედიცინო ჩარევის ან სქესობრივი ნიშნით განსაზღვრული ცნებების არგამოყენების  პოპულარიზაციისკენ არის მიმართული.

ვენეციის კომისიამ განმარტა, რომ  ლგბტი ადამიანების უფლებების მზღუდავ მოწესრიგებებში, იმგვარი ტერმინების გამოყენება, როგორიცაა „პედოფილია“ და „ინცესტი“ შეურაცხყოფს სექსუალურ უმცირესობებს და  მათი სტიგმატიზირებისა და დამცირების გზით, ცდილობს, ინცესტიცა და პედოფილიაც, ჰომოსექსუალობასთან გააიგივოს, რასაც  კომისია კატეგორიულად გმობს.[21]

დასკვნაში ხაზგასმულია, რომ  1.6 მუხლით გათვალისწინებული შინაარსი, რომელიც შეკრებასა და მანიფესტაციას კრძალავს,  ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-11 მუხლით გარანტირებულ შეკრებისა და გაერთიანების თავისუფლებასა და  პირადი ცხოვრების პატივისცემის უფლებებს ზღუდავს.

გარდა ამისა, კონსტიტუციური კანონის პროექტის 1.6 და 1.7 მუხლები შეკრების, კონკრეტული კონტენტისა და ინფორმაციის გავრცელების აკრძალვით, ზღუდავს კონვენციის მე-10 მუხლით განმტკიცებულ გამოხატვის თავისუფლებას. კომისია განმარტავს, რომ გამოხატვისა და შეკრების თავისუფლებაში ჩარევა, მხოლოდ იმ შემთხვევაში იქნება მართლზომიერი, თუ კი შეზღუდვა განჭვრეტადია,  გააჩნია ლეგიტიმური მიზანი და იგი აუცილებელია დემოკრატიული საზოგადოებისათვის.

შესაფასებელი კანონპროექტის ლეგიტიმურ მიზანსა  და აუცილებლობაზე მსჯელობამდე, კომისიამ მნიშვნელოვნად მიიჩნია, განემარტა, რომ კონსტიტიუციური ცვლილებებით გათვალისწინებული საკითხების მოწესრიგებისას, ადგილობრივ ხელისუფლებას, საკმაოდ ვიწრო მიხედულობის ფარგლები ენიჭება, მიუხედავად იმისა, რომ კანონის შინაარსი, შესაძლოა საზოგადოებისათვის სენსიტიურ, მორალურ და ეთიკურ საკითხებს შეეხებოდეს.  ვინაიდან, მეტად მტკიცეა, ევროპული კონსესუსი და თანხმობა, ნებისმიერი სექსუალურ უმცირესობას მიკუთვნებული პირის მიერ, საკუთარი უფლებებით ღიად და თავისუფლად სარგებლობის მნიშვნელობის შესახებ.[22]

კანონის 1.6 და 1.7 მუხლების განსაზღვრულობის შესახებ კომისიის დასკვნაა, რომ ორივე საკანონმდებლო ჩანაწერი შეუსაბამოა განჭვრეტადობისა და კანონის განსაზღვრულობის პრინციპთან, ვინაიდან, აღნიშნული დათქმები მოკლებულია აუცილებელ სიზუსტესა და სიცხადეს. კომისიის აზრით, დაუშვებელია, რომ   ნორმებში,  რომლებიც ასე უხეშად ერევა, კონვენციის მე-10 და მე-11 მუხლებით გარანტირებულ უფლებებში, გამოყენებული იყოს, იმგვარი ბუნდოვანი და ფართო შინაარსის მქონე ტერმინები, როგორიცაა „შეკრება“, „პოპულარიზაცია“ და „გავრცლება“.  კანონში არსებული ბუნდოვანება  გამოხატვისა და შეკრების თავისუფლების არაპროპორციული შეზღუდვის შესაძლებლობას იძლევა და ამდენად, ვერ პასუხობს კანონის განსაზღვრულობის მოთხოვნას.[23]

ლეგიტიმური მიზნისა და აუცილებლობის კრიტერიუმების შეფასებისას, კომისია განმარტავს, რომ კონსტიტუციური კანონის პროექტის განმარტებით ბარათში ლეგიტიმურ მიზნად  ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანთა ინტერესების დაცვაა დასახელებული, რაც ერთი შეხედვით, შესაძლოა მართლაც იყოს ლეგიტიმური მიზანი. თუმცა, კომისია აღნიშნავს, რომ შეუძლებელია იმის დაზუსტება, თუ როგორ ემსახურება კანონპროექტით დათქმული აკრძალვები დასახელებული ლეგიტიმურ მიზანს.[24]

შეკრების, მანიფესტაციისა და გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვის ლეგიტიმურ მიზანზე მსჯელობისას, კომისია, ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებაზე მიუთითებს, რომლითაც სასამართლომ დაუშვებლად ცნო ოჯახური ფასეულობებისა და ჰომოსექსუალობის აღიარებისა და პატივისცემის ურთიერთგამორიცხვა, ხოლო არასრუწლოვანთა დაცვის მიზანი სექსუალური უმცირესობების უფლებების შეზღუდვის კუთხით არასაკმარისად მიიჩნია. მით უფრო იმის გათვალისწინებით, რომ სასამართლოს დასაბუთებით,  არ არსებობს არანაირი მტკიცებულება იმისა, რომ ჰომოსექსუალობის ცნების შემეცნება, ბავშვისათვის რაიმე ფორმით საფრთხისშემცველი, ანდა დამაზიანებელი შესაძლოა იყოს.[25]

ვენეციის კომისიამ მიიჩნია, რომ კონსტიტიუციური კანონის ფარგლები გაუმართლებლად ფართოა და  არა მხოლოდ, ბავშვისათვის საფრთხისშემცველ კონტენტსა და უხამსობას არეგულირებს,  არამედ შეეხება, ნებისმიერ იმ გამოხატვას, აზრსა და შეკრებას, რომელიც ერთნაირსქესიან წყვილთა ურთიერთობის მიმართ მიმღებლობასა და მხარდაჭერას გამოავლენს.  ამრიგად, კომისიის დასკვნაა,  რომ ინიცირებული  კანონპროექტის ის მუხლები, რომლებიც შეკრების, მანიფესტაციისა და გამოხატვის უფლებაში ჩარევას წარმოადგენს, არ პასუხობს განსაზღვრულობის მოთხოვნას და ამავდროულად, არ არის განმარტებით ბარათში დასახელებული ლეგიტიმური მიზნის მიღწევის აუცილებელი საშუალება.[26]

6. აკადემიურ თავისუფლებაში ჩარევის შეფასება

ვენეციის კომისიამ, კონსტიტუციური კანონის პროექტის 1.8 მუხლზეც იმსჯელა, რომლის მიხედვითაც, აკრძალულია საჯარო ან კერძო საგანმანათლებლო დაწესებულების სასწავლო პროცესში იმგვარი ინფორმაციის მიწოდება, რომელიც ერთნაირსქესიანი ოჯახური ან ინტიმური ურთიერთობის, ინცესტის, ერთნაირსქესიანი წყვილის ან არაჰეტეროსექსუალი პირის მიერ არასრულწლოვანის შვილად აყვანის ან მინდობით აღზრდის, სქესის შეცვლასთან დაკავშირებული სამედიცინო ჩარევის ან სქესობრივი ნიშნით განსაზღვრული ცნებების არგამოყენების პოპულარიზაციისკენ არის მიმართული.

ვენეციის კომისია მიიჩნევს, რომ დაუშვებელია არასრუწლოვნებს სექსუალობისა და გენდერული იდენტობის საკითხების შესახებ ინფორმაციის მიღების შესაძლებლობა და უფლება შეეზღუდოთ, იმდენად რამდენადაც, სახელმწიფოსა და განათლების სისტემის ვალდებულებაა, რომ ბავშვები ადეკვატურად მოამზადონ არსებული სოციალური რეალობისათვის, მათ შორის, სექსუალური განათლების ხელმისაწვდომობით. კონსტიტუციური კანონის პროექტის 1.8 მუხლი კი სრულად ართმევს არასრულწლოვნებს შესაძლებლობას, რომ სექსუალური ორიენტაციის, გენდერული იდენტობისა და სხვა დაკავშირებულ საკითხებზე, ობიექტური, კრიტიკული და ასაკისათვის შესაბამისი ინფორმაცია მიიღონ, რაც კომისიის შეფასებით წინააღმდეგობრივია განათლების უფლებასა და საერთაშორისო სტანდარტებთან.[27]

დასკვნა

მიუხედავად იმისა, რომ ვენეციის კომისიას არ უმსჯელია კონსტიტუციური კანონის შემდეგ ხელისუფლების მიერ ინიციირებული საკანონმდებლო ცვლილებების ფართო პაკეტზე, კონსტიტუციურ კანონპროექტთან დაკავშირებით მის მიერ გაკეთებული შეფასებები რელევანტურია ამ კანონპროექტის პაკეტის ძირითად ჩანაწერებთან დაკავშირებითაც. ვენეციის კომისიის დასკვნა აჩვენებს, რომ ხელისუფლების მიერ ინიცირებული ცვლილებები ძირეულ წინააღმდეგობაში მოდის ადამიანის უფლებათა ფუნდამენტურ პრინციპებთან და სტანდარტებთან და ის არა მხოლოდ ლგბტი ადამიანების პირად, სამოქალაქო და პოლიტიკურ უფლებებს ზღუდავს და მათთვის მტრულ და უთანასწორო გარემოს ქმნის, არამედ პირთა უფრო ფართო წრეზეც ვრცელდება და შეკრების, გამოხატვის, აკადემიური თავისუფლების შეზღუდვის თვითნებურ და პრობლემურ სამართლებრივ რეჟიმს აწესებს.  

ვენეციის კომისიის დასკვნამ გააქარწყლა საქართველოს ხელისუფლების მიერ გამოყენებული არგუმენტები, რომ ინიცირებული კანონპროექტი არ მოდის წინააღმდეგობაში უფლებების სტანდარტებთან და მხოლოდ „პროპაგანდის“ რეგულირებას ისახავს მიზნად. კომისიამ გაითვალისწინა კანონპროექტის მიღების კონტექსტი, მიზანი და მის მიერ გამოყენებული ფართო, არაგანჭვრეტადი ტერმინები და მიიჩნია, რომ ამგვარი კანონების მიღება არ არის მიზანშეწონილი და კონფლიქტში მოდის სამართლებრივი და დემოკრატიული სახელმწიფოს იდეასთან.  

სამწუხაროა, რომ ვენეციის კომისიის დასკვნასთან დაკავშირებით ხელისუფლების მიერ გაკეთებული საჯარო შეფასებები მის გაუკურმართებულ და მკვეთრად პოლიზიტირებულ ინტერპრეტაციას ახდენს და საერთაშორისო სამართლებრივ ინსტიტუტებთან კონფლიქტისა და არაღიარების ფორმებს უმძიმეს იღებს. მით უფრო, რომ ვენეციის კომისია მის დასკვნაში არსებითად ევროპული კონვენციისა და მის საფუძველზე ევროპული სასამართლოს მიერ მიღებულ გადაწყვეტილებებს ეფუძნება. ქვეყანაში ავტორიტარული ტენდენციების გაძლიერების, საგარეო პოლიტიკური კურსის ცვლილებისა და საკანონმდებლო სისტემის მკვეთრი გაუარესების ფონეზე საერთაშორისო სამართლებრივ ინსტიტუტებთან ეს კონფლიქტი შემაშფოთებელია და ხელისუფლების თვითნებობისა და რეპრესიის რისკებს ზრდის.

გაზიარება