საერთო ცხელი ხაზი +995 577 07 05 63
ლგბტი უფლებები /
თარგმანი
სექსუალურად ყოფნიდან სექსუალურ უფლებებამდე
ლეტისია საბსაი[1]
თარგმანი: ლაშა ქავთარაძე
თარგმნა როგორც ჩამორთმევის ფორმა
გასული ათწლეულის განმავლობაში, სექსუალურ და გენდერულ მრავალფეროვნებასთან დაკავშირებულმა ცვალებადმა იურიდიულმა ჩარჩომ წამყვანი როლი ითამაშა ადამიანის უფლებათა და სამთავრობო გეგმების განვითარებაში საერთაშორისო დონეზე. ამ ცვლილებათა მაგალითად ინიციატივების მთელი სერია შეგვიძლია მოვიხმოთ: 2006 წელს შემუშავებული ჯოგიაკარტას პრინციპებიდან მოყოლებული, გაეროს გენერალური ასამბლეის 2008 წლის განცხადების პრეზენტაციამდე (რომელსაც ხელი 66-მა ქვეყანამ მოაწერა), რომელიც „განამტკიცებს ყველას უფლებებს“; 2006 წელს ადამიანის უფლებათა საბჭოს შექმნისა და მის მიერ ლესბოსელი, გეი, ბისექსუალი და ტრანსგენდერი ადამიანების უფლებებისათვის მინიჭებული მნიშვნელობიდან მოყოლებული, გაეროს 2011 წლის რეზოლუციით დამთავრებული „ადამიანის უფლებების, სექსუალური ორიენტაციისა და გენდერული იდენტობის“ შესახებ და მისი თანმდევი „თავისუფლებისა და თანასწორობის კამპანიით ლგბტ თანასწორობისათვის,“ რომელიც გაეროს ადამიანის უფლებათა ოფისმა წამოიწყო 2013 წელს. ეს ყოველივე ცხადყოფს მზარდ ყურადღებას, რომელიც ეთმობა ძირითადი თავისუფლებების გაფართოებას. ამავდროულად, ცხადად ვხედავთ მტკიცებულებებს იმისა, თუ როგორ მოხდა გენდერის თეორიის, ისევე როგორც ფემინისტური და ლგბტი სოციალური მოძრაობების მოთხოვნების გათვალისწინება საჯარო ადმინისტრაციების მუშაობასა და მათ განახლებულ საკანონმდებლო პოლიტიკებში.
მზარდი საზოგადოებრივი კონსენსუსი გენდერული და სექსუალური სამართლიანობის კანონში ასახვასთან დაკავშირებით, ისევე, როგორც განსხვავებული გენდერითა და სექსუალობით ცხოვრების აღიარების შემოთავაზება, რომელიც ადამიანების რეალური ცხოვრებითა და შეხედულებებით არის ნაკარნახევი, უფრო და უფრო საგრძნობი ხდება სხვადასხვა კონტექსტში. მაგალითად, ევროკავშირში, გასული ათწლეულის მანძილზე, ეს იყო ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი დებატის საკითხი, რომელიც დასრულდა ახალი პროგრამების შექმნით სექსუალური მრავალფეროვნების აღიარებისათვის, ეროვნული მთავრობებისათვის რეკომენდაციების მიცემითა და მიზნების დასახვით, რომ გააძლიერონ მუშაობა სამართლიანობისა და არადისკრიმინაციულობის იდეალის მისაღწევად[i]. ამ ახალი პროგრამების შუქზე, მოხდა გენდერულ და სექსუალურ „სხვათა“ ადამიანის უფლებათა პარამეტრებში „ჩართვა“, რამაც გაზარდა წნეხი, რომ მოეხდინათ მოქალაქეობრივი უფლებების ხელახალი ფორმულირება და განევითარებინათ ის, რასაც „სექსუალურ მოქალაქეობად“[ii] მოიხსენიებენ ხოლმე. ამ კონტექსტში, გაეროსა და ევროკავშირის უნივერსალისტური ჰუმანისტური ხედვა გენდერული და სექსუალური მრავალფეროვნების აღიარების პოლიტიკებთან დაკავშირებით იქცა წამყვან ტრენდად და ჩარჩოდ, რომლის ფარგლებშიც, ამ საკითხებთან დაკავშირებულმა ყოველმა პროექტმა, სავარაუდოდ, თავად უნდა განსაზღვროს საკუთარი პირობები. გენდერისა და სექსუალობის ეს ახალი პოლიტიკები ცალსახად ევრო-ჩრდილო ატლანტიკური პარადიგმის პარამეტრებით ჩამოყალიბდა, რომელიც ე.წ. გვიან მოდერნული დემოკრატიების მოდელს იმეორებდა. ამიტომაც, დგება საკითხი, ითვალისწინებს თუ არა (ან როგორ ითვალისწინებს) გენდერული და სექსუალური დემოკრატიზაციის პრინციპები კოლონიურ და ორიენტალისტურ ფორმებს. როგორც ერიკ ფასინმა, თუმცა არა მხოლოდ მან, აღნიშნა, „სექსუალური დემოკრატია“, დღესდღეობით, სეკულარობის, მოდერნულობისა და დემოკრატიული ღირებულებების სინონიმად იქცა.[iii] ეს კი ისე მოხდა, რომ პირობითი, გვიან მოდერნული და დემოკრატიული დასავლეთის საზღვრები განახლებული სექსუალური ტერმინებით შემოიფარგლა, მაშინ, როცა უამრავი სხვა სუბიექტი კულტურული, რელიგიური და რასობრივი განსხვავებულობით აღინიშნება.[iv]
როგორც არაერთხელ მოხდა ამისი დასაბუთება, უნივერსალისტური ჩარჩოთი სექსუალური პოლიტიკების ინტერნაციონალიზებამ წინ წამოსწია კულტურული განსხვავებულობის საკითხი და განახლებული გზებით მათი კულტურულად გადათარგმნის პრობლემა. სწორედ ამ კონტექსტში, ჩემი მიზანი არის, განვიხილო სექსუალური თავისუფლებისა და სამართლიანობისათვის ბრძოლის პოლიტიკური შედეგები, საკითხისადმი სექსუალური მოქალაქეობის პრინციპით მიდგომისას - კონსტრუქტის, რომელიც ევროკავშირის, გაეროსა და ადამიანის უფლებათა საერთაშორისო ორგანიზაციების ჰეგემონიური დისკურსებით არის განსაზღვრული და ნაწარმოები. დისკუსიას დავიწყებ იმ სირთულის გამოკვეთით, რომელსაც ქმნის სექსუალური იდენტობების უნივერსალიზაცია კულტურული და სექსუალობის სპეციფიკურ უფლებებთან მიმართებაში გადათარგმნისას. რა მოსდის როგორც სუბიექტურობას, ისე სექსუალობას, როდესაც ადამიანის სექსუალურ უფლებათა დასავლური ჰეგემონიური მოდელი გაგებულია როგორც უნივერსალური პრინციპი სექსუალური უფლებების მოთხოვნისას? კონკრეტულად, როგორ გადაფარავს ეს პროცესი, კულტურული განსხვავებულობის პირობებში, სექსუალური თვითგამორკვევის საკითხს? ამის შემდეგ, მე გავაანალიზებ პროცესს, რომლის მიხედვითაც, სუბიექტურობა და სექსუალობა ონტოლოგიურად არის რეკონსტრუირებული, რაც გულისხმობს, რომ კონკრეტული კულტურული ბექგრაუნდის მიუხედავად, სექსუალობა ხდება საკუთრება, რომელსაც ლიბერალური სუბიექტი უნდა ფლობდეს. ბოლოს კი, მე დავსვამ რიგ შეკითხვებს, რათა გამოვიკვლიო მასშტაბი და გზები, რომლითაც ქვიარ და დეკოლონიურ პერსპექტივებს შორის დიალოგმა შესაძლოა გამოწვევის წინაშე დააყენოს მესაკუთრე ლიბერალური „სექსუალური უფლებების მოქალაქე სუბიექტი“, ისევე, როგორც უნივერსალისტური და ამის გამო, არაინკლუზიური ლოგიკა, რომელიც მას ახასიათებს.
ვრცლად იხ. მიმაგრებულ ფაილში.
სქოლიო და ბიბლიოგრაფია
[1] ლეტისია საბსაი - LSE-ის გენდერის ინსტიტუტის გენდერისა და თანამედროვე კულტურის ასისტენტ-პროფესორი. ავტორი ორი ესპანურენოვანი მონოგრაფიისა Fronteras Sexuales: Espacio Urbano, Cuerpos y Ciudadanía და Las Normas del Deseo: Imaginario Sexual y Comunicación, ასევე, ავტორი წიგნისა Political Imaginary of Sexual Freedom (Palgrave).
[i] მაგალითად, იხ. დირექტივა 2006/54/EC, საბჭოს დირექტივა 2004/113/EC, და დირექტივა 2002/73/EC - ყველა მათგანი შეეხება გენდერული თანასწორობის პრინციპების იმპლემენტაციას, სექსუალურ ორიენტაციაზე ან/და გენდერულ იდენტობაზე დაუფძნებული დისკრიმინაციის შემდგომი აკრძალვით. ასევე, იხ. დასაქმების დირექტივა (Dec./2003) და სხვადასხვა აქტივობა, „დისკრიმინაციასთან ბრძოლის 2001-2006 წლის სამოქმედო გეგმის“ (Res. 750/2000) ფარგლებში. გარდა ამ სახელმძღვანელო ჩარჩოსი, გასათვალისწინებელია ევროსაბჭოს არაერთი რეზოლუცია, ისევე, როგორც European Region of the International Lesbian and Gay Association (ILGA-Europe)-ისა და Amnesty International-ის ევროკავშირის ოფისის საკანონმდებლო საქმიანობა.”
[ii] სექსუალური მოქალაქეობის ცნებაზე იხ. Jon Binnie, The Globalization of Sexuality, (London: Sage, 2004); ArnaldoCruz-Malavé and Martin Manalansan, Queer Globalizations: Citizenship and the Afterlife of Colonialism, (New York, NY: New York University Press, 2002); Shane Phelan, Sexual Strangers: Gays, Lesbians and Dilemmas of Citizenship, (Philadelphia, PA: Temple University Press, 2001); Diane Richardson, “Claiming Citizenship? Sexuality, Citizenship and Lesbian/Feminist Theory,” Sexualities 3.2 (2000): 255-272; Carl Stychin, Governing Sexuality: The Changing Politics of Citizenship and Law, (Oxford, OR: Hart Publishing, 2003); and Jeffrey Weeks, “The Sexual Citizen,” Theory, Culture & Society 15.3 (1998): 35-52.
[iii] Éric Fassin, “A Double-edged Sword: Sexual Democracy, Gender Norms and Racialized Rhetoric,” in The Question of Gender. Joan W. Scott’s Critical Feminism, eds. Judith Butler and Elizabeth Weed, (Bloomington, IN: Indiana University Press, 2011), 143-158.
[iv] See Judith Butler, “Sexual Politics, Torture and Secular Time,” The British Journal of Sociology, 59.1 (2008): 1-23; Éric Fassin, “National Identities and Transnational Intimacies: Sexual Democracy and the Politics of Immigration in Europe,” Public Culture 22.3 (2010): 507-529; Jasbir Puar, Terrorist Assemblages: Homonationalism in Queer Times, (Durham, NC: Duke University Press, 2007); Leticia Sabsay, “The Emergence of the Other Sexual Citizen: Orientalism and the Modernisation of Sexuality,” Citizenship Studies 16.5/6 (2012): 605-623; and Joan Wallace Scott, The Politics of the Veil, (Princeton, NJ: Princeton University Press, 2007).
