საერთო ცხელი ხაზი +995 577 07 05 63
იმისათვის, რომ მიმოვიხილოთ თუ რა ასპექტებისაგან შედგება საჯარო სივრცის ფორმირებისა და სამოქალაქო საზოგადოების კონსოლიდაციის პროცესი, უპირველესად, მინდა ძირითადი მახასიათებლები და განსხვავებები გამოვყო მოდერნულობასა პოსტმოდერნულობას შორის.
მოდერნულობის მახასიათებლები:
- სოციალური ინსტიტუტები, როგორც მდგრადი სოციალური პრაქტიკები არ არიან ფუნქციურნი მთლიანი საზოგადოების მასშტაბით, მეტიც, ისინი არა მარტო ფუნქციურნი (მნიშვნელობის მქონე), არამედ შესაძლოა დისფუნქციურნიც იყვნენ საზოგადოების გარკვეული ნაწილისათვის. სოციალური პრაქტიკები თავისი შინაარსით რელატიურია.
- შეუძლებელია მოდერნულ საზოგადოებაში არ არსებობდეს „ფუნქციური ალტერნატივები“ სხვადასხვა ინსტიტუტების სახით, მაგრამ მათი რაოდენობა ზღვრულია, რომელსაც განაპირობებს სოციალური წესრიგი;
- მოდერნიზმი შესაძლებლად მიიჩნევს ობიექტური ცოდნის არსებობისა და დაფუძნების შესაძლებლობას. ცოდნის ლეგიტიმაციას განაპირობებს მისი კონცეპტუალური კავშირი სხვადასხვა პარადიგმებთან, „მეტა-ნარატივებთან“;
- მოდერნული სამყარო ჰუმანისტურია, რამდენადაც ადამიანი ბატონობს „ბუნებაზე თავის წარმოდგენებში“, მაგრამ უნდა ითქვას, რომ რამდენადაც მოდერნისტული სამყარო სტრუქტურული და მოწესრიგებულია, ამიტომ მისი გავლენა ინდივიდებზე იძულებით ხასიათს ატარებს. ამიტომ, მართალია სოციალური პრაქტიკები რელატიურია მოდერნში, მაგრამ ამავე დროს, რელატიურობა უნდა ექვემდებარებოდეს სოციალურ წესრიგს. მოდერნულობა არ გულისხმობს ლიბერალიზმის აუცილებლობას, რადგან კომუნიზმი და ფაშიზმი მოდერნულობის ერთ-ერთ სახეს წარმოადგენენ, სადაც ტოტალურმა „მეტა-ნარატივმა“, იდეოლოგიამ მთლიანად განმსჭვალა პოლიტიკური, ეკონომიკური და სოციალური სივრცე.
პოსმოდენიზმის მთავარ მახასიათებლად „გრანდ-ნარატივების“ გაქრობა და მათ ადგილზე უსასრულო რაოდენობის „ინდივიდუალური“ ნარატივების აქტუალიზაცია წარმოგვიდგება, რომელთა ლეგიტიმურობის დადგენი ობიექტური კრიტერიუმი არ არსებობს. შესაბამისად, თუნდაც, ნებსმიერი სახის ფუნდამენტალიზმი შესაძლოა “წავახალისოთ” ლეგიტიმურიბით. მაგ: თანამედროვე საქართველოში მართლმადიდებელი ეკლესიის მიერ ქართველთა ხსნისათვის განხორციელებული ქმედებები ისეთივე ლეგიტიმურად შეგვიძლია განვიხილოთ, როგორც LGBT უმცირესობების უფლებების დასაცავად განხორციელებული ქმედებები. აღნიშმულმა სახელმწიფოს დისფუნქციონირებამდე და სოციალურ ქაოსამდე შეიძლება მიგვიყვანოს ან გარდაქმნას სახელმწიფო მთლიანად ძალოვან მექანიზმად. ამიტომ საკმარისი არ არის სახელმწიფოს მიერ მხოლოდ სამართლებრივი და საკანონმდებლო ნორმების დაცვა, არამედ სახელმწიფო უნდა იქცეს საჯარო სივრცის დაცულობის გარანტორად, იმისათვის რომ შეიქმნას საზოგადოების სხვადასხვა ჯგუფებისათვის საერთო ნორმატიულ-ღირებულებითი ბაზა. მაგ: სახელმწიფო არ უნდა იღებდეს ისეთ კანონს, რომელიც ხელს შეუწყობს ისედაც დომინანტური სოციალური ჯგუფის მიერ აღნიშნული კანონით მანიპულირებას. კანტის თქმით, სახელმწიფომ უნდა დაიცვას „გონების საჯარო გამოყენებისაკენ“ მიმართული ქმედებები. მაგრამ ამავე დროს, პასუხისმგებლობა უნდა ჰქონდეს თითეულ სოციალურ ჯგუფს, ინტერესთა ბრძოლაში საფრთხე არ შეუქმნას ერთის მხრივ სოციალურ წესრიგს და მეორეს მხრივ ხელი შეუწყონ საერთო ნორმატიული ბაზის ფორმირებას, რომელიც მინიმუმ უზრუნველყოფს თითეული მათგანის დაცულობას და შესაძლებლობას მისცემს მათ დაბალანსებული ურთიერთქმედების პროცესში ჩართვას.
ვფიქრობ, რომ თანამედროვე ქართული სახელმწიფო წარმოადგენს მოდერნულობისა და პოსტმოდერნულობის ჰიბრიდს. მოდერნულია იმდენად, რამდენადაც სახელმწიფო მოქმედებს არა მარტო, როგორც ბალანსირების სისტემა, არამედ ის უფრთხილდება იმ არაფორმალური ავტორიტეტის შენარჩუნებას, რასაც „რელიგიურ-ნაციონალისტური საკრალურობა“ წარმოადგენს. მაგ: 17 მაისს პოლიციამ სათანადოდ ვერ დაიცვა უმცირესობა ძალადობისაგან. ხოლო პოსტმოდერნულია რამდენადაც სხვადასხვა სოციალური ჯგუფების დისკურსები წარმოადგენენ პარალელურ სამყაროებს, სადაც მათ არ სურთ ამ სამყაროთა გადაკვეთა ურთიერთთანამშრომლობისათვის.
თანამედროვე ქართულმა საზოგადოებამ უნდა შეწყვიტოს უნივერსალური საზრისების ძიება და შემოიფარგლოს სოციალური საჭიროებებისათვის „ფუნქციონალური ალტერნატივების“ შექმნით. მაგ: მიუსაფართათვის დახმარების აღმოჩენა შესაძლებელია წარმოადგენდეს სოციალურ ვალდებულებას, როგორც ეკლესიისთვის, ასევე, ნებისმიერი სხვა სოციალური ჯგუფისათვის.
საზოგადოება უნდა ეფუძნებოდეს არა კერძო ჯგუფების ლოიალობას, რომლისადმი კონფორმიზმისგანაც არ იქნება ინდივიდი დაცული, არამედ უნდა ეფუძნებოდეს სამოქალაქო სოლიდარობას, როგორც სამოქალაქო ვალდებულებებისა და პასუხიმგებლობების სისტემას.
