სოციალური სამართიანობის ცენტრი (ყოფილი EMC) მოუწოდებს ხელისუფლებას გამყოფი ხაზის გარშემო მდებარე სოფლების უსაფრთხოების დაცვა და მათი სოციალური და ეკონომიკური მხარდაჭერა მის გადაუდებელ პრიორიტეტებში მოაქციოს და ომით დაზარალებული სოფლების მაცხოვრებლების ზრუნვაზე, კეთილდღეობაზე და სასიცოცხლო სოციალური ინფრასტრუქტურის განვითარებაზე აქტიური ძალისხმევა მიმართოს.

აგვისტოს ომიდან 13 წელი გავიდა. ომმა მნიშვნელოვანი ზიანი და დანაკლისი მოუტანა ქვეყანას და ომით დამდგარი ადამიანური, პოლიტიკური, უსაფრთხოების და სოციალური ზიანი სახელმწიფოსგან მრავალ დონეზე რეაგირებას საჭიროებს. წარმოდგენილ განცხადებაში გვსურს ყურადღება გამყოფი ხაზის გარშემო მდებარე სოფლების საჭიროებებსა და ინტერესებს დავუთმოთ.  

გამყოფი ხაზის გარშემო სოფლების (მთლიანობაში 116 სოფელი, რომელიც გორის, კასპის, ქარელის, ხაშურის, დუშეთის, ონის, საჩხერის, წალენჯიხისა და ზუგდიდის  მუნიციპალიტეტებში სხვადასხვა სოფელს მოიცავს) მდგომარეობის ანალიზი აჩვენებს, რომ ომით დაზარალებული მოსახლეობის ნაწილი უსაფრთხოების მნიშვნელოვანი გამოწვევების წინაშე დგას, მათ დიდ ნაწილს კი შეზღუდული აქვს წვდომა სასიცოცხლო რესურსებსა და საბაზისო  სოციალურ ინფრასტრუქტურაზე, მაგალითად როგორიცაა, სასმელი წყალი, სარწყავი წყალი, საძოვრები, ამბულატორიები, საბავშვო ბაღები.

გამყოფი ხაზის სოფლების ნაწილში პოლიციის პოსტი განთავსებული არ არის და ადგილობრივები, რომლებსაც საოკუპაციო ძალების სიახლოვეს უწევთ ცხოვრება, უსაფრთხოების მუდმივი რისკის წინაშე დგანან. მათ საკუთარ სოფელშიც კი უჭირთ თავისუფალი გადაადგილება, განსაკუთრებით ზოგიერთ მონაკვეთში. ბორდერიზაციის თვითნებური პოლიტიკის კვალდაკვალ კი ჩვენი ათეულობით მოქალაქე უკანონო პატიმრობის მსხვერპლი ხდება.[1]

იმ სოფლებში, სადაც სოფლის სივრცის ნაწილი ოკუპაციის ხაზის იქით მოექცა, მოსახლეობამ საძოვრების, ბაღების რესურსის ნაწილი დაკარგა და სახელმწიფოს სანაცვლო მიწის რესურსები მათთვის არ გადაუცია. სახელმწიფოს არ აქვს ამ სოფლებისთვის სოფლის მეურნეობის მხარდაჭერის დამატებითი პროგრამებიც. მოსახლეობისთვის კი, რომლისთვისაც შემოსავლის ძირითადი წყარო სოფლის მეურნეობას უკავშირდება, ეს მდგომარეობა განსაკუთრებით დამაზიანებელი ხდება.  

ომით დაზიანეული სოფლების ნაწილში პრობლემურია საცხოვრებელი სახლების რეაბილიტაციის პრობლემა და ომიდან 13 წლის შემდეგაც მათ ომის ნანგრევებში უწევთ ცხოვრება. ამ კუთხით განსაკუთრებით შემაშფოთებელია ზარდიანთკარისა და გუგუტიათკარის სოფლებში არსებული მდგომარეობა.[2] ზარდიანთკარში მოსახლეობა 2013 წელს დაბრუნდა და მათ 5 წლის განმავლობაში გავერანებული და გამხმარი ბაღების სრულყოფილ აღდგენაშიც კი არ დაეხმარა სახელმწიფო.  

დევნილი ოჯახების გარკვეული ნაწილი სხვა ჩასახლების ობიექტებში აგრძელებს ცხოვრებას და მათთვის სათანადო საცხოვრებლის უფლების რეალიზება 90-იანი და 2008 წლის ომების შემდეგაც კი სახელმწიფოს  არ მოუხდენია.

ამ სოფლებიდან მაღალია მიგრაციის ტალღა და ახალგაზრდების ძირითადი ნაწილი ტოვებს სოფელს. უნდა ითქვას, რომ ომით დაზარალებულ სოფლებში არ არსებობს ახალგაზრდული პოლიტიკა და მათზე ორიენტირებული ინფრასტრუქტურული და საგანმანათლებლო პროგრამები.

ჩვენთვის ბუნდოვანია თუ რა არის ამ სოფლებში სახელმწიფოს სოციალური პოლიტიკის თვალშისაცემი სისუსტის მიზეზი. ცხადია, გარკვეული პოზიტიური ნაბიჯები ამ სოფლებში ბოლო წლებში ჩანს, რაც ცალკეული ინფრასტრუქტურული პროექტების გამართვას, მთის კანონით დადგენილ შეღავათებას, სოფლის მეურნეობის მხარდაჭერის საერთო პროგრამებს უკავშირდება, თუმცა ეს არ არის ძირეული ინტერვენციები, რომელიც ომის გამო ისედაც დაზიანებულ, მოწყვლად და ტრამვირებულ მოსახლეობას არსებით შვებას მოუტანდა. ჩვენს სრულად ვიაზრებთ, რომ ამ მხარდაჭერასა და ინტერვენციებს დიდი ოდენობით ფინანსური რესურსების მობილიზება სჭირდება, თუმცა მაინც ბუნდოვანია, ომიდან 13 წლის თავზეც რატომ გამოიყურება ეს სოფლები ასე ჩამორჩენილად, ღარიბად და მიტოვებულად. ამ მდგომარეობაზე ადგილობრივი მოსახლეობა ჩვენთან გულისტკივილით უთითებს, რომ მათ რჩებათ განცდა, რომ ამ სოფლების გამაგრების ინტერესი ხელისუფლებას არ აქვს.

აგვისტოს ომმა მძიმე შედეგები მოუტანა ჩვენს ქვეყანას და დღეს უკვე გაყოფილ საზოგადოებებს. ომს მოჰყვა დიდი ადამიანური მსხვერპლი, დაკარგული ტერიტორიები, დევნილობა, სიღარიბე. მან კიდევ უფრო დააშორა ერთმანეთს ოსური და ქართული საზოგადოებები და ოკუპირებულ ტერიტორიებზე მცხოვრები ეთნიკურად ქართველების უფლებრივი და სოციალური მდგომარეობა გალსა და ახალგორში ორმაგად დაამძიმა. ქვეყანაში გაძლიერდა რუსეთის სამხედრო და შესაბამისად, პოლიტიკური გავლენების და მანიპულაციების შესაძლებლობები. ამ დრომდე დეოკუპაციის პოლიტიკის მიმართულებით გადადგმული ნაბიჯები სუსტია და ის არაღიარების ტრაფარეტული დიპლომატიური მცდელობებით იფარგლება, შერიგებისა და ნდობის აღდგენის პოლიტიკამ კი მნიშვნელოვანი პოლიტიკური და სოციალური ცვლილებები ჯერ კიდევ ვერ მოიტანა. კონფლიქტების მრავალწლიანი გამოცდილების მიუხედავად, ისეთი მინიმალური მიღწევებიც კი, რომელიც მაგალითად, გადაადგილების თავისუფლებას, ვაჭრობას, კონფლიქტის რეგიონებში საერთაშორისო მონიტორინგის მექანიზმების ოპერირებას,  de facto რეჟიმებთან მაღალ დონეზე დიალოგის მდგრადი ფორმატების არსებობას დაუკავშირდება, არ გვაქვს. 

თუმცა გასაკვირია, რომ რთული და კომპლექსური პოლიტიკური და უსაფრთხოების საკითხების მიღმა, ისეთი საკითხების გადაწყვეტაც კი, რომელიც ჩვენი სახელმწიფოს ეფექტიანი კონტროლის  ქვეშ ექცევა და გამყოფი ხაზის გარშემო სოფლების უსაფრთხოების ეფექტიან დაცვას, განვითარებასა და საბაზისო ინფრასტრუქტურაზე წვდომას უკავშირდება, კვლავ გადაუჭრელი რჩება.   

სოციალური სამართლიანობის ცენტრი მოუწოდებს მთავარობას

შეიმუშავოს ქმედითი, შემჭირდოებულ დროში გაწერილი კონკრეტული გეგმა, რომელიც გამყოფი ხაზის გარშემო სოფლების სოციალურ და ინფრასტრუქტურულ საჭიროებებს უპასუხებს და დამატებითი და საგანგებო ძალიხმება გაწიოს აქ მცხობრები ომით დაზარალებული მოსახლეობის სოციალური და ეკონომიკური მხარდაჭერისთვის.

გადახედოს გამყოფი ხაზის გარშემო მდებარე სოფლებში უსაფრთხოების გეგმებს და პოლიციის პუნქტების გამართვის, პატრულირებისა და უსაფრთხოების სხვა სქემები უსაფრთხოების რისკებს და აქ მცხოვრები ადამიანების შიშებს დაუახლოვოს.

გაზიარება