ამნისტიის ფართო რედაქცია პოლიტიკურად და სამართლებრივად პრობლემურია

Տե՛ս հայերեն թարգմանությունը ստորև

სოციალური სამართლიანობის ცენტრი აცხადებს მიღებას ჯავახეთის რეგიონში კრიტიკული პოლიტიკის სკოლის მონაწილეების შესარჩევად.

კრიტიკული პოლიტიკის სკოლა, ჩვენი ხედვით, ნახევრად აკადემიური და პოლიტიკური სივრცეა, რომელიც მიზნად ისახავს სოციალური სამართლიანობის, თანასწორობის და დემოკრატიის საკითხებით დაინტერესებულ ახალგაზრდა აქტივისტებსა და თემის ლიდერებში კრიტიკული ცოდნის გაზიარებას და კოლექტიური მსჯელობისა და საერთო მოქმედების პლატფორმის შექმნას.

კრიტიკული პოლიტიკის სკოლა თეორიული ცოდნის გაზიარების გარდა, წარმოადგენს მისი მონაწილეების ურთიერთგაძლიერების, შეკავშირებისა და საერთო ბრძოლების გადაკვეთების ძიების ხელშემწყობ სივრცეს.

კრიტიკული პოლიტიკის სკოლის მონაწილეები შეიძლება გახდნენ ჯავახეთის რეგიონში (ახალქალაქის, ნინოწმინდისა და ახალციხის მუნიციპალიტეტებში) მოქმედი ან ამ რეგიონით დაინტერესებული სამოქალაქო აქტივისტები, თემის ლიდერები და ახალგაზრდები, რომლებიც უკვე მონაწილეობენ, ან აქვთ ინტერესი და მზადყოფნა მონაწილეობა მიიღონ დემოკრატიული, თანასწორი და სოლიდარობის იდეებზე დაფუძნებული საზოგადოების მშენებლობაში.

პლატფორმის ფარგლებში წინასწარ მომზადებული სილაბუსის საფუძველზე ჩატარდება 16 თეორიული ლექცია/დისკუსია სოციალური, პოლიტიკური და ჰუმანიტარული მეცნიერებებიდან, რომელსაც სათანადო აკადემიური გამოცდილების მქონე პირები და აქტივისტები წაიკითხავენ. პლატფორმის მონაწილეების საჭიროებების გათვალისწინებით, ასევე დაიგეგმება სემინარების ციკლი კოლექტიური მობილიზაციის, სოციალური ცვლილებებისთვის ბრძოლის სტრატეგიებსა და ინსტრუმენტებზე (4 სემინარი).

აღსანიშნავია, რომ სოციალური სამართლიანობის ცენტრს უკვე ჰქონდა ამგვარი კრიტიკული პოლიტიკის სკოლების ორგანიზების კარგი გამოცდილება თბილისში, მარნეულში, აჭარასა და პანკისში.

კრიტიკული პოლიტიკის სკოლის ფარგლებში დაგეგმილი შეხვედრების ფორმატი:

თეორიული ლექცია/დისკუსია
გასვლითი ვიზიტები რეგიონებში
შერჩეული წიგნის/სტატიის კითხვის წრე
პრაქტიკული სემინარები

სკოლის ფარგლებში დაგეგმილ შეხვედრებთან დაკავშირებული ორგანიზაციული დეტალები:

სკოლის მონაწილეთა მაქსიმალური რაოდენობა: 25
ლექციებისა და სემინარების რაოდენობა: 20
სალექციო დროის ხანგრძლივობა: 8 საათი (თვეში 2 შეხვედრა)
ლექციათა ციკლის ხანგრძლივობა: 6 თვე (ივლისი-დეკემბერი)
ლექციების ჩატარების ძირითადი ადგილი: ნინოწმინდა, თბილისი
კრიტიკული სკოლის მონაწილეები უნდა დაესწრონ სალექციო საათების სულ მცირე 80%-ს.

სოციალური სამართლიანობის ცენტრი სრულად დაფარავს მონაწილეების ტრანსპორტირების ხარჯებს.

შეხვედრებზე უზრუნველყოფილი იქნება სომხურ ენაზე თარგმანიც.

შეხვედრების შინაარსი, გრაფიკი, ხანგრძლივობა და ასევე სხვა ორგანიზაციული დეტალები შეთანხმებული იქნება სკოლის მონაწილეებთან, ადგილობრივი კონტექსტისა და მათი ინტერესების გათვალისწინებით.

მონაწილეთა შერჩევის წესი

პლატფორმაში მონაწილეობის შესაძლებლობა ექნებათ უმაღლესი განათლების მქონე (ან დამამთავრებელი კრუსის) 20 წლიდან 35 წლამდე ასაკის ახალგაზრდებს.

კრიტიკული პოლიტიკის სკოლაში მონაწილეობის სურვილის შემთხვევაში გთხოვთ, მიმდინარე წლის 30 ივნისამდე გამოგვიგზავნოთ თქვენი ავტობიოგრაფია და საკონტაქტო ინფორმაცია.

დოკუმენტაცია გამოგვიგზავნეთ შემდეგ მისამართზე: [email protected]

გთხოვთ, სათაურის ველში მიუთითოთ: "კრიტიკული პოლიტიკის სკოლა ჯავახეთში"

ჯავახეთში კრიტიკული პოლიტიკის სკოლის განხორციელება შესაძლებელი გახდა პროექტის „საქართველოში თანასწორობის, სოლიდარობის და სოციალური მშვიდობის მხარდაჭერის“ ფარგლებში, რომელსაც საქართველოში შვეიცარიის საელჩოს მხარდაჭერით სოციალური სამართლიანობის ცენტრი ახორციელებს.

Սոցիալական արդարության կենտրոնը հայտարարում է Ջավախքի տարածաշրջանում բնակվող երիտասարդների ընդունելիություն «Քննադատական մտածողության դպրոցում»

Քննադատական մտածողության դպրոցը մեր տեսլականով կիսակադեմիական և քաղաքական տարածք է, որի նպատակն է կիսել քննադատական գիտելիքները երիտասարդ ակտիվիստների և համայնքի լիդեռների հետ, ովքեր հետաքրքրված են սոցիալական արդարությամբ, հավասարությամբ և ժողովրդավարությամբ, և ստեղծել կոլեկտիվ դատողությունների և ընդհանուր գործողությունների հարթակ:

Քննադատական մտածողության դպրոցը, բացի տեսական գիտելիքների տարածումից, ներկայացնում է որպես տարածք փոխադարձ հնարավորությունների ընդլայնման, մասնակիցների միջև ընդհանուր պայքարի միջոցով խնդիրների հաղթահարման և համախմբման համար։

Քննադատական մտածողության դպրոցի մասնակից կարող են դառնալ Ջավախքի տարածաշրջանի (Նինոծմինդա, Ախալքալաքի, Ախալցիխեի) երտասարդները, ովքեր հետաքրքրված են քաղաքական աքտիվիզմով, գործող ակտիվիստներ, համայնքի լիդեռները և շրջանում բնակվող երտասարդները, ովքեր ունեն շահագրգռվածություն և պատրաստակամություն՝ կառուցելու ժողովրդավարական, հավասարազոր և համերաշխության վրա հիմնված հասարակություն։

Հիմնվելով հարթակի ներսում նախապես պատրաստված ուսումնական ծրագրի վրա՝ 16 տեսական դասախոսություններ/քննարկումներ կկազմակերպվեն սոցիալական, քաղաքական և հումանիտար գիտություններից՝ համապատասխան ակադեմիական փորձ ունեցող անհատների և ակտիվիստների կողմից: Հաշվի առնելով հարթակի մասնակիցների կարիքները՝ նախատեսվում է նաև սեմինարների շարք կոլեկտիվ մոբիլիզացիայի, սոցիալական փոփոխությունների դեմ պայքարի ռազմավարությունների և գործիքների վերաբերյալ (4 սեմինար):

Հարկ է նշել, որ Սոցիալական արդարության կենտրոնն արդեն ունի նմանատիպ քննադատական քաղաքականության դպրոցներ կազմակերպելու լավ փորձ Թբիլիսիում, Մառնեուլիում, Աջարիայում և Պանկիսիում։

Քննադատական քաղաքականության դպրոցի շրջանակներում նախատեսված հանդիպումների ձևաչափը

Տեսական դասախոսություն/քննարկում
Այցելություններ/հանդիպումներ տարբեր մարզերում
Ընթերցանության գիրք / հոդված ընթերցման շրջանակ
Գործնական սեմինարներ

Դպրոցի կողմից ծրագրված հանդիպումների կազմակերպչական մանրամասներ

Դպրոցի մասնակիցների առավելագույն թիվը՝ 25
Դասախոսությունների և սեմինարների քանակը՝ 20
Դասախոսության տևողությունը՝ 8 ժամ (ամսական 2 հանդիպում)
Դասախոսությունների տևողությունը՝ 6 ամիս (հուլիս-դեկտեմբեր)
Դասախոսությունների հիմնական վայրը՝ Նինոծմինդա, Թբիլիսի
Քննադատական դպրոցի մասնակիցները պետք է մասնակցեն դասախոսության ժամերի առնվազն 80%-ին:

Սոցիալական արդարության կենտրոնն ամբողջությամբ կհոգա մասնակիցների տրանսպորտային ծախսերը։

Հանդիպումների ժամանակ կապահովվի հայերեն լզվի թարգմանությունը։

Հանդիպումների բովանդակությունը, ժամանակացույցը, տևողությունը և կազմակերպչական այլ մանրամասներ կհամաձայնեցվեն դպրոցի մասնակիցների հետ՝ հաշվի առնելով տեղական համատեքստը և նրանց հետաքրքրությունները:

Մասնակիցների ընտրության ձևաչափը

Դպրոցում մասնակցելու հնարավորություն կնձեռվի բարձրագույն կրթություն ունեցող կամ ավարտական կուրսի 20-ից-35 տարեկան ուսանողներին/երտասարդներին։

Եթե ցանկանում եք մասնակցել քննադատական քաղաքականության դպրոցին, խնդրում ենք ուղարկել մեզ ձեր ինքնակենսագրությունը և կոնտակտային տվյալները մինչև հունիսի 30-ը։

Փաստաթղթերն ուղարկել հետևյալ հասցեով; [email protected]

Խնդրում ենք վերնագրի դաշտում նշել «Քննադատական մտածողության դպրոց Ջավախքում»:

Ջավախքում Քննադատական մտածողության դպրոցի իրականացումը հնարավոր է դարձել «Աջակցություն Վրաստանում հավասարության, համերաշխության և սոցիալական խաղաղության» ծրագրի շրջանակներում, որն իրականացվում է Սոցիալական արդարության կենտրոնի կողմից Վրաստանում Շվեյցարիայի դեսպանատան աջակցությամբ ։

სოციალური სამართლიანობის ცენტრი (ყოფილი EMC) კრიტიკულად აფასებს „ქართული ოცნების“ მიერ მომზადებული „ამნისტიის შესახებ“ კანონპროექტს, რომელიც 19-21 ივნისის მოვლენებთან დაკავშირებულ დანაშაულთა ფართო წრეზე ბლანკეტურად აუქმებს სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას და პროცესიდან სრულად გამორიცხავს დაზარალებულებს.

კანონპროექტის შემოთავაზებული რედაქციით, 2019 წლის 19-21 ივნისის მოვლენებთან დაკავშირებულ დანაშაულებზე, სრულად ვრცელდება ამნისტია, გარდა ჯანმრთელობის მძიმე დაზიანების (სისხლის სამართლის კოდექსის 117-ე მუხლი) და წამების, წამების მუქარისა და დამამცირებელი ან არასათანადო მოპყრობისა[1]. ამნისტია ვრცელდება ისეთ შემთხვევაშიც, თუკი ჯერ კონკრეტულ გარემოებაზე გამოძიება, ან სისხლისსამართლებრივი დევნა არაა დაწყებული. ერთადერთი წინაპირობა ქმედებაზე დანაშაულზე ამნისტიის გასავრცელებლად, თავად ბრალდებულის/მსჯავრდებულის თანხმობაა.

სამართლებრივი თვალსაზრისით, კანონპროექტის შემოთავაზებული რედაქცია არის ზედმეტად ზოგადი და ფართო. განსაკუთრებით პრობლემურია კანონპროექტის ჩანაწერი, რომლითაც ამნისტირებული იქნება 19-21 ივნისის მოვლენებთან დაკავშირებული ისეთი დანაშაულებიც, რომელზეც მომავალში დაიწყება გამოძიება. შესაბამისად, პარლამენტი ამნისტიას აცხადებს ჯერ კიდევ უცნობ, გამოუკვლეველ ქმედებებზე, მათ შორის შესაძლო სამოხელეო დანაშაულებზე, მტკიცებულებების განადგურებასა თუ ფალსიფიკაციაზე, აგრეთვე ამ მოვლენებთან დაკავშირებულ ძალადობრივ დანაშაულებზე. ეს მიდგომა სამართლებრივი განსაზღვრულობის ფუნდამენტურ პრინციპს არღვევს, რაც სამრთლებრივი და დემოკრატიული წესრიგის საფუძველია.

საქართველოს კონსტიტუციით და საერთაშორისო კონვენციებით, წამების, არაადამიანური და ღირსებისშემლახავი მოპყრობის ან დასჯის აკრძალვა აბსოლუტურად დაცული უფლებაა, რომელიც არც ერთ შემთხვევაში არ უშვებს გადახვევას და გამონაკლისს. დაუშვებელია ადამიანის სხეულის, ფსიქოლოგიური მთლინობისა და ღირსების ხელყოფის საკითხი პოლიტიკური მოლაპარაკებებისა და სამართლებრივი პასუხისმგებლობის გარეთ გატანის საგანი გახდეს. პრობლემურია, რომ ამნისტიის შემოთავაზებული რედაქცია წამების, არაადამიანური ან/და ღირსების შემლახავი მოპყრობის ან დასჯის აკრძალვის აბსოლუტურ უფლებას სათანადოდ არ იცავს და სრულად არ აზღვევს იმ დანაშაულებზე ამნისტიის არ გავრცელებას, რომელიც აღნიშნული უფლების ხელყოფას შეიძლება უკავშირდებოდეს. Მართალია, კანონპროექტით დადგენილი გამონაკლისები, რომელზეც ამნისტია არ ვრცელდება (სსკ-ის 117, ასევე 1441 – 1443), წარმოადგენს წამების აკრძალვის დამცავ ძირითად მუხლებს ეროვნული სამართლის სისტემაში, თუმცა, მსგავსი საქმეების გამოძიების ანალიზი აჩვენებს, რომ აღნიშნული მუხლების გამოყენება ხშირი არ არის და უფრო მეტიც, პროკურატურა მსგავსი შემადგენლობის დანაშაულებს სხვა სახის კვალიფიკაციას აძლევს ხოლმე (მაგალითად, სამოხელეო დანაშაულის ( ჩადენილი ძალადობით ან მისი მუქარით)). ამ პირობებში რჩება რისკი, რომ არასათანადო კვალიფიკაციის პრაქტიკის გამო, წამების, არაადამიანური და ღირსების შემლახავი მოპყრობის აბსოლუტური უფლებით დაცული ინტერესები მაინც დაექვემდებაროს ამნისტიას და ამდენად დაუშვებელ გადახვევას.

შემაშფოთებელია ისიც, რომ კანონპროექტი მინიმალურადაც არ ითვალისწინებს ამ მოვლენების დროს დაზარალებულთა ინტერესებს და მთლიანად გამორიცხავს მათი თანხმობის საჭიროებას ამნისტიის პროცესიდან.

სამართლებრივთან ერთად, ამნისტიის აქტს აქვს ფართო პოლიტიკური კონტექსტი. აქტზე ხელმომწერი პოლიტიკური სუბიექტი იღებს პოლიტიკურ და ეთიკურ პასუხიმგებლობას ამნისტირებული დანაშაულების სიმძიმეზე, შედეგად დამდგარ ზიანსა და თანმდევ საფრთხეებზე. ამნისტია, როგორც პოლიტიკური აქტი - უნდა ეფუძნებოდეს ფართო საზოგადოებრივ კონსენსუსს და მისი პოლიტიკური თუ მორალური მიზანშეწონილობა მკაფიო უნდა იყოს არა მხოლოდ ვიწრო პოლიტიკური ელიტისთვის, არამედ ფართო საზოგადოებისთვისაც.

კანონპროექტის პრეამბულაში აღნიშნულია, რომ ამნისტიის აქტის მიზანია ქართულ პოლიტიკაში პოლარიზაციის შემცირება და 19-21 ივნისის მოვლენების გადაჭარბებული პოლიტიზირების თავიდან აცილება. აღსანიშნავია, რომ 19021 ივნისის მოვლენებს უკავშირდება სახელმწიფოს მიერ ბოლო წლებისათვის უპრეცედენტო საპოლიციო ძალის გამოყენება, ათეულობით მშვიდობიანი დემონსტრანტის და ჟურნალისტის ჯანმრთელობის მძიმე დაზიანება, ამ მოვლენების ხარვეზიანად და შერჩევითად გამოძიება.[2] სამწუხაროდ, დღემდე არ არის ეს მოვლენები სრულყოფილად შესწავლილი და გამოკვლეული, აგრეთვე, სახელმიფოს არ გადაუდგამს ქმედითი ნაბიჯები დაზარალებულების სამართლებრივი თუ სხვა ინტერესების დასაკმაყოფილებლად. ამ ფონზე, ასეთი მოვლენის ამნისტირება კიდევ უფრო მძიმე პოლიტიკურ პასუხისმგებლობას უკავშირდება, რომელზე ფართო საზოგადოებრივი კონსენსუსიც კრიტიკულად აუცილებელია.

სამწუხაროდ, ამნისტიის კანონპროექტის ავტორები თუ მისი პოტენციური მომხრეები ამ დრომდე არ საუბრობენ აქტის მნიშვნელობაზე, მის აუცილებლობაზე და იმ შესაძლო სიკეთეეებზე, რაც მის მიღებას შეიძლება უკავშირდებოდეს. აგრეთვე ილუზორული და არარეალისტურია, რომ ამნისტია ხელს შეუწყობს ქვეყანაში პოლარიზების შემცირებას და პოლიტიკური ველის კონსოლიდაციას, რადგან ამ დრომდე არ შეცვლილა პოლიტიკური ლიდერების პოზიციონირება და დღემდე ვისმენთ ურთიერთმტრობასა და ანტაგონიზმე დაფუძნებულ განცხადებებს როგორც ხელისუფლების, ისე ოპოზიციის ლიდერებისგან.

ყოველივე ზემოაღნიშნულის ფონზე, მიგვაჩნია, რომ

ამნისტიის კანონპროექტი უნდა დაეფუძნოს ფართო საზოგადოებრივ და პოლიტიკურ კონსენსუსს;
აუცილებელია, ამნისტია უნდა იყოს მკაფიო და ზუსტი შინაარსის და ამ პროცესში მეტი აქცენტი უნდა გაკეთდეს დაზარალებულთა ჩართულობასა და მათ ინტერესებზე;
ქვეყანაში პოლარიზაციის შემცირებისთვის და პოლიტიკური პროცესების კონსტრუქციულ, ინსტიტუციურ რეჟიმში გადაყვანისთვის ხელისუფლებამ უნდა აჩვენოს რეალური პოლიტიკური ნება, ფუნდამენტური საარჩევნო და მართლმსაჯულების რეფორმებისთვის, აგრეთვე პოლიტიკური ძალაფულების განაწილებისთვის.

სქოლიო და ბიბლიოგრაფია

[1] სისხლის სამართლის კოდექსის 1441 – 1443 მუხლებით გათვალისწინებული დანაშაულები;

[2] იხ. 1 წელი 20-21 წლის მოვლენებიდან, სოციალური სამართლიანობის ცენტრი, 2020 წ. ხელმისაწვდომია: https://socialjustice.org.ge/ka/products/erti-tseli-20-21-ivnisis-movlenebidan