19 აპრილს, 13:00 საათზე საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირდაპირ ეთერშიიერუსალმიდან წინასააღდგომო ცეცხლის გადმოსვლის ტრადიციის აღსანიშნავი ღონისძიება გადაიცემოდა, რომელსაც კომენტირებას სასულიერო პირები უკეთებდნენ.

ჩვენ, განცხადებაზე ხელმომწერი ორგანიზაციები, ვთვლით, რომ ტრანსლაციის პროცესში გაკეთებული კომენტარებისას, მაუწყებლის მხრიდან დარღვეული იყო როგორც "მაუწყებლობის შესახებ" კანონის, ასევე მაუწყებელთა ქცევის კოდექსისა და საზოგადოებრივი მაუწყებლის ქცევის კოდექსის მოთხოვნები, შემდეგ გარემოებათა გამო:

რელიგიური რიტუალის კომენტირებისას, სასულიერო პირმა საქართველოს პარლამენტის მიერ პირველი მოსმენით მიღებულ ანტიდისკრიმინაციულ კანონზეისაუბრა, რა დროსაც ლგბტ პირების სექსუალური ორიენტაციის ნიშნით დისკრიმინაციას და მათი შეურაცხმყოფელი ტერმინებით ("ბილწი ურთიერთობები") მოხსენიებას ჰქონდა ადგილი. კომენტარში აღნიშნული იყო, რომ სექსუალური უმცირესობების ეთნიკურ და რელიგიურ უმცირესობებთან გათანაბრება, მათი დასაქმების უფლების ჩათვლით, ეკლესიისთვის მიუღებელია, ხოლო კანონის ამ სახით მიღება მოქალაქეთა შორისდაპირისპირებას გამოიწვევს.

გადაცემის წამყვანი სასულიერო პირის განცხადებები - "ეს იქნება შეურაცხყოფა იმ სწავლებისა და ტრადიციისა, რომელიც აქვს ამ ეკლესიას და რომელიც აქვს ამ ერს და აუცილებლად ეს გამოიწვევს შეხლა-შემოხლას ერში", "ამ ცოდვების გამო დაისაჯნენადამიანები - გოგირდის წვიმით და ცეცხლით" - ლგბტ პირების მიმართ სიძულვილის და შუღლის გაღვივებას უწყობს ხელს.

მაუწყებლობის შესახებ კანონის მე-16 (ა) მუხლი ავალდებულებს საზოგადოებრივ მაუწყებელს, "უზრუნველყოს პროგრამების სარედაქციო დამოუკიდებლობა, სამართლიანობა და მიუკერძოებლობა; სახელისუფლებო, პოლიტიკური, რელიგიური და კომერციული გავლენისაგან თავისუფლება", რაც, ჩვენი აზრით, მოცემულ შემთხვევაში დარღვეული იყო.

დარღვეულია ასევე მაუწყებელთა ქცევის კოდექსის 31-ე მუხლი, რომელიც "მრავალფეროვნების, თანასწორობისა და შემწყნარებლობის" პრინციპებს განსაზღვრავს და 33 მუხლი "სახელმძღვანელო რეკომენდაციები მაუწყებლის მიერ მრავალფეროვნების, თანასწორობის და ტოლერანტობის პრინციპების დაცვის შესახებ". კერძოდ: "მაუწყებელმა თავი უნდაშეიკავოს ისეთი მასალის გამოქვეყნებისგან, რომელიც გააღვივებს სიძულვილს ანარატოლერანტობას რასის, ენის, სქესის, რელიგიური კუთვნილების, პოლიტიკურიშეხედულებების, ეთნიკური, გეოგრაფიული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე" (მუხლი 31); "მაუწყებელმა თავიდან უნდა აიცილოს რელიგიური, ეთნიკური, ან სხვა ნიშნის მიხედვით რომელიმეჯგუფის შეურაცხყოფა, მათ შორის გარკვეული ლექსიკის ან გამოსახულების გამოყენება" (მუხლი 33.3).

არხის მიერ დარღვეულია საზოგადოებრივი მაუწყებლის ქცევის კოდექსიც, რომლის პრეამბულა შემდეგ პრინციპებს ეფუძნება: საზოგადობრივი ფასეულობები - "პასუხისმგებლობით მოვეკიდოთ ისეთი საკითხების გაშუქებას, რომლებიც საზოგადოების გარკვეული ჯგუფებისთვის შეიძლება საზიანო ან შეურაცხმყოფელი იყოს"; მრავალფეროვნება - "სამართლიანად გავაშუქოთ ქვეყანაში მცხოვრებ უმცირესობებსა და საზოგადოებრივ ჯგუფებთან დაკავშირებული თემები";თანასწორობა - "არ დავუშვათ ადამიანთა დისკრიმინაცია რელიგიური, ეთნიკური, რასობრივი, გენდერული თუ სექსუალური ორიენტაციის ნიშნით".

საზოგადოებრივი მაუწყებლის ქცევის კოდექსის მე-15 მუხლი ასევე მოიცავს დეტალურ რეგულაციებს უმცირესობათა სხვადასხვა ნიშნით დისკრიმინაციის დაუშვებლობის შესახებ, ასევე რეკომენდაციებს რელიგიური პროგრამებისა და სექსუალურ უმცირესობათა საკითხების გაშუქების თაობაზე, რაც მაუწყებლის მხრიდან მოცემულ შემთხვევაში დაცული არ ყოფილა.

მაუწყებლის მიერ სხვადასხვა ტიპის ღონისძიებებზე კომენტატორების მოწვევა აპრობირებული პრაქტიკაა, რა დროსაც კანონისა და ქცევის კოდექსების მიზნებისთვის, სხვადასხვა თემატური ღონისძიებების წამყვანებზე "საავტორო პროგრამების გადაცემისას მაუწყებლისადმი წაყენებული მოთხოვნები" (მუხლი 17) ვრცელდება. მოცემულ შემთხვევაში, სახეზეა მაუწყებელთა ქცევის კოდექსის მე-17 (2) მუხლის დარღვევაც, რომლის თანახმად, "საავტორო პროგრამის წამყვანმა არ უნდაგამოიყენოს საკუთარი მდგომარეობა საკუთარი მოსაზრების იმ ფორმითგავრცელებისათვის, რომელმაც შეიძლება ხელყოს პროგრამის მიუკერძოებლობა."

მივმართავთ საზოგადოებრივი მაუწყებლის თვითრეგულირების ორგანოს:

• განიხილოს აღნიშნული საჩივარი და იმსჯელოს ქცევის კოდექსის ცალკეული მუხლების დარღვევის შემთხვევებზე.

რეკომენდაციით მივმართავთ საზოგადოებრივი მაუწყებლის ხელმძღვანელობას:

• მსგავსი ინციდენტების პრევენციის მიზნით, წინასწარ მოახდინოს მოწვეული კომენტატორების ინფორმირება მაუწყებელთა ქცევის კოდექსით გათვალისწინებული დებულებების შესახებ და მხოლოდ ორმხრივი თანხმობის შემთხვევაში მიიღოს გადაწყვეტილება კონკრეტულ ავტორთან თანამშრომლობის თაობაზე;
• მიუხედავად იმისა, რომ ანტიდისკრიმინაციული ნორმები გათვალისწინებულია როგორც მაუწყებელთა, ასევე საზოგადოებრივი მაუწყებლის ქცევის კოდექსებში, აღნიშნული შემთხვევის გათვალისწინებით, ვთვლით, რომ მიზანშეწონილია, საზოგადოებრივმა არხმა შეიმუშავოს დამატებითი დეტალური რეგულაციები, რაც პირდაპირ ეთერში მსგავსი რისკების თავიდან აცილების ეფექტურ მექანიზმებს შექმნის და ამ მხრივ გაიზიაროს დასავლური ქვეყნების, მათ შორის ბრიტანეთის საზოგადოებრივი მაუწყებლის (BBC), გამოცდილება პირდაპირი ეთერით გაშუქებისთვის დადგენილი სტანდარტების შესახებ[1], რაც პრაქტიკიდან გამომდინარე პერიოდულ განახლებას განიცდის.

მედიის განვითარების ფონდი, MDF

ტოლერანტობისა და მრავალფეროვნების ინსტიტუტი, TDI

იდენტობა

ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია, GYLA

ადამიანის უფლებების სწავლებისა და მონიტორინგის ცენტრი, EMC

ქალთა ინიციატივების მხარდამჭერი ჯგუფი

ქალთა ფონდი საქართველოში

საფარი

კონსტიტუციის 42-ე მუხლი

ნინო ბოლქვაძე

გაზიარება